TS. Nguyễn Linh Ngọc, Chủ tịch Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường; ông Nguyễn Văn Toàn, Tổng Biên tập Tạp chí Môi trường và Cuộc sống chủ trì Diễn đàn.

Dự Diễn đàn còn có ông Nguyễn Tuấn Anh, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc Hội; ông Hồ Kiên Trung, Cục phó Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường); Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Thị Kim Chi, Chủ tịch Hội đồng khoa học và kỹ thuật, Hội bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam; Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam, nguyên Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường); Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Thị An, Nguyên Đại biểu Quốc hội khóa XIII, Viện trưởng Viện Tài nguyên Môi trường và Phát triển cộng đồng, cùng đại diện của 20 Sở Tài nguyên và Môi trường các địa phương; 30 công ty hoạt động trong lĩnh vực thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt.

Tiến sĩ Nguyễn Linh Ngọc phát biểu tại Diễn đàn

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, TS. Nguyễn Linh Ngọc, cho biết: Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đưa ra 06 Điều quy định về quản lý chất thải rắn sinh hoạt. Trong đó, Điều 75 của Luật này quy định về phân loại, lưu giữ, chuyển giao chất thải rắn sinh hoạt. Nghị định số 45 của Chính phủ cũng quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực môi trường.

Mặc dù thời điểm chính thức áp dụng việc xử phạt đối với hành vi này sẽ bắt đầu từ ngày 1/1/2025, nhưng nếu không làm tốt công tác chuẩn bị, không có lộ trình rõ ràng cũng rất khó đưa chính sách vào cuộc sống.

Phân loại rác thải sinh hoạt sẽ mang lại lợi ích lâu dài nhưng là khó khăn trước mắt. Việc phân loại, thu gom và xử lý Rác thải sinh hoạt là bài toán khó giải quyết ở cả thành thị lẫn nông thôn, TS. Nguyễn Linh Ngọc cho biết thêm.

Tại Diễn đàn, các đại biểu đã được nghe tham luận về Quy định trong công tác quản lý, phân loại chất thải rắn sinh hoạt do đại diện Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường trình bày; về Thực trạng và vướng mắc trong công tác phân loại, thu gom và xử lý rác thải sinh hoạt tại các địa phương hiện nay do đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Thái Nguyên; Thực trạng và kinh nghiệm của thành phố Hải Phòng trong quản lý, phân loại chất thải rắn sinh hoạt; Thách thức trong thực hiện thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt hiện nay do Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam trình bày; Khó khăn của doanh nghiệp và kiến nghị giải pháp thúc đẩy phân loại, thu gom và xử lý rác thải sinh hoạt do đại diện Công ty Cổ phân Nước – Môi trường Bình Dương thực hiện; Thách thức của doanh nghiệp trong xử lý rác thải sinh hoạt và kiến nghị giải pháp do đại diện Công ty CP vệ sinh Môi trường Lam Sơn trình bày; tham luận về Giáo dục phân loại rác thải tại nguồn: Những bất cập từ nhà trường đến gia đình do TS. Bùi Thị Thanh Hương – Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật, Đại học Quốc gia Hà Nội trình bày.

Thảo luận tại Diễn đàn, đại diện của hơn 20 Sở Tài nguyên và Môi trường các địa phương và 30 đơn vị, công ty đang hoạt động trong lĩnh vực thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt, các chuyên gia, nhà khoa học cùng nêu ra thực trạng, khó khăn, vướng mắc của các địa phương trong việc thực hiện phân loại rác sinh hoạt hiện nay; khó khăn về thiết bị, hạ tầng cơ sở, các điểm tập kết cũng như nguồn kinh phí bố trí cho việc thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt tại các địa phương. Trên cơ sở đó, đề xuất, kiến nghị hoàn thiện cơ chế, chính sách và các giải pháp việc phân loại rác thải sinh hoạt đi vào thực tiễn.

Theo TS. Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, hiện nay hầu hết các địa phương khá lúng túng khi triển khai phân loại rác thải nhực theo Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, kể cả một số địa phương đã ban hành Kế hoạch phân loại rác thải nhựa. Các địa phương đang đợi các hướng dẫn của Bộ Tài nguyên và Môi trường để triển khai thực hiện. Các hộ dân, các chủ nguồn thải vẫn chưa hiểu rõ phải phân loại rác như thế nào, phải trả tiền theo lượng rác thải ra sao; đổ rác phân loại ở đâu, như thế nào; các đơn vị thực hiện dịch vụ thu gom vẫn chưa có hướng dẫn về trang thiết bị, tần suất địa điểm thu gom rác đã phân loại, vẫn thực hiện theo nội dung hợp đồng đã ký kết (theo Quyết định 592 năm 2014 của Bộ Xây dựng), chưa có thay đổi trong công tác thu gom, vận chuyển xử lý. Vẫn còn khoảng trống trong việc xử lý rác thực phẩm (đầu tư, quy trình, định mức và tiêu thụ đầu ra…).

Chia sẻ tại Diễn đàn, ông Nguyễn Thành Lam, đại diện Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho hay, trước khi có Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 việc phân loại chất thải rắn sinh hoạt chỉ mang tính thí điểm, mô hình, không thành công. Sau khi có Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 việc phân loại chất thải rắn sinh hoạt đã bước đầu có địa phương tổ chức triển khai.

Chất thải rắn được phân loại theo nguyên tắc: Chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế: không phải trả chi phí thu gom, vận chuyển; Chất thải thực phẩm: được tận dụng, tái chế làm thức ăn chăn nuôi, phân hữu cơ vi sinh; Chất thải rắn sinh hoạt khác. Việc phân loại chất thải rắn sinh hoạt, hình thức, kinh phí hộ gia đình chi trả theo quyết định của uỷ ban nhân dân tỉnh và lộ trình thực hiện là chậm nhất đến ngày 31/12/2024.

Phát biểu tại Diễn đàn, ThS. Đào Thu Huyền, Phó Trưởng phòng Phòng Quản lý chất thải, Sở Tài nguyên và Môi trường Thành phố Hải Phòng cho biết: Hiện nay, chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn thành phố Hải Phòng phát sinh khoảng 1860 tấn/ngày, trong đó tại khu vực đô thị khoảng 1000 tấn/ngày, khu vực nông thôn khoảng 860 tấn/ngày (số liệu thống kê năm 2023).

Lượng chất thải rắn sinh hoạt đô thị đạt tỷ lệ thu gom, xử lý là100%; Xử lý mùn hữu cơ: 70-100 tấn/ngày; Vận hành khu xử lý đảm bảo về môi trường; Ứng dụng công nghệ GPS. Chất thải rắn sinh hoạt nông thôn được xử lý tăng dần qua các năm: 2016 đạt 85% đến năm 2023 đạt 98%.

Toàn cảnh Diễn đàn

Ngoài những thuận lợi thì việc phân loại rác thải sinh hoạt của địa phương hiện nay còn những khó khăn, tồn tại như: Chậm triển khai theo Quy hoạch, công nghệ công nghệ còn đơn điệu (chủ yếu chôn lấp hợp vệ sinh); Đối mặt với sự quá tải, nguy cơ ô nhiễm cao; chưa khai thác được các lợi ích kinh tế từ rác thải; Giá dịch vụ thu gom, vận chuyển thấp, thu không đủ bù chi; công nhân thu gom tai nông thôn: Thu nhập thấp, chưa được quan tâm, bà Huyền cho biết thêm!.

Mong muốn của tất cả các đại biểu tham gia tại Hội thảo, để việc phân loại, thu gom và xử lý chất thải rắn sinh hoạt ngày một tốt hơn cần sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, trong đó mỗi người dân cần thay đổi thói quen, nêu cao tinh thần ý thức trách nhiệm, vì cộng đồng; thường xuyên phân loại rác thải đảm bảo theo đúng hướng dẫn; các ngành đoàn thể, các thôn cần tích cực thực hiện nhiệm vụ, làm tốt công tác tuyên truyền, hướng dẫn người dân trong việc phân loại, thu gom và xử lý rác thải.

H.K.Đ