Sửa đổi, bổ sung một số điều để đáp ứng yêu cầu của thực tiễn 

Trên cơ sở đánh giá tình hình thực hiện Nghị định số 06/2022/NĐ-CP, bối cảnh quốc tế và trong nước đã đặt ra những yêu cầu phải sửa đổi, bổ sung một số điều để đáp ứng yêu cầu của thực tiễn. Bộ TN&MT được giao chủ trì, xây dựng Nghị định sửa đổi, bổ sung một số Điều của Nghị định số 06/2022/NĐ-CP. Việc sửa đổi này cũng đặt ra yêu cầu phải sửa đổi, bổ sung Thông tư 01/2022/TT-BTNMT của Bộ TN&MT quy định chi tiết thi hành Luật BVMT về ứng phó với BĐKH.

TS. Tăng Thế Cường cho biết, hiện nay dự thảo Nghị định và dự thảo Thông tư đã được xây dựng, điều chỉnh một số quy định hiện hành và bổ sung một số quy định mới nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp thực hiện các chính sách về giảm nhẹ phát thải KNK, phát triển thị trường các-bon, bảo vệ tầng ô-dôn. Dự thảo Nghị định tập trung vào 5 nhóm vấn đề: Quy định về tăng cường công tác kiểm kê KNK, phục vụ phân bổ hạn ngạch phát thải KNK để chuẩn bị cho thị trường các-bon; Quy định phân bổ hạn ngạch phát thải KNK; Quy định chi tiết về tổ chức thị trường các-bon, quản lý tín chỉ các-bon trong nước, trao đổi hạn ngạch và tín chỉ các-bon trên sàn giao dịch các-bon trong nước; Quy định về trao đổi tín chỉ các-bon quốc tế theo quy định của Thỏa thuận Paris; cuối cùng là một số quy định về bảo vệ tầng ô-dôn. 

Tại dự thảo, Bộ TN&MT đề xuất bổ sung quy định cơ sở chăn nuôi có quy mô hằng năm từ 1.000 con bò trở lên hoặc 3.000 con lợn trở lên phải thực hiện kiểm kê KNK. Căn cứ quy định tại Điều 6 về danh mục lĩnh vực, cơ sở phải kiểm kê KNK (sau đây gọi là cơ sở phải kiểm kê KNK), Bộ TN&MT đã phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ ban hành danh mục lĩnh vực, cơ sở phát thải KNK phải thực hiện kiểm kê KNK. Danh mục bao gồm các cơ sở phải kiểm kê KNK thuộc các ngành công thương, giao thông vận tải, xây dựng, tài nguyên và môi trường có mức phát thải khí nhà kính hằng năm từ 3.000 tấn CO2 tương đương trở lên; các nhà máy nhiệt điện, cơ sở sản xuất công nghiệp, tòa nhà thương mại, công ty kinh doanh vận tải hàng hoá tiêu thụ hằng năm 1.000 tấn dầu tương đương (TOE) trở lên; các cơ sở xử lý chất thải rắn có công suất hoạt động hằng năm trên 65.000 tấn.

Trong quá trình rà soát và cập nhật danh mục nêu trên, Bộ NN&PTNT, các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đề xuất bổ sung cơ sở chăn nuôi (lợn, bò) quy mô lớn vào danh mục các cơ sở phải kiểm kê KNK. Sau khi nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế, đánh giá hiện trạng trong nước và trên cơ sở ý kiến của các Bộ, ngành, địa phương thống nhất đề xuất bổ sung ngành chăn nuôi vào danh mục cơ sở phải kiểm kê KNK.

Bên cạnh đó, Nghị định 06 đang quy định cơ quan chuyên môn có liên quan thuộc Ủy ban nhân dân các tỉnh cấp tỉnh thực hiện thẩm định kết quả kiểm kê KNK cho toàn bộ các cơ sở phải thực hiện kiểm kê KNK. Tuy nhiên, kết quả kiểm kê KNK của các cơ sở được phân bổ hạn ngạch yêu cầu phải nâng cao độ chính xác, minh bạch. Theo Bộ TN&MT, kinh nghiệm quốc tế cho thấy, các cơ sở được phân bổ hạn ngạch phát thải KNK phải gửi Chính phủ kết quả kiểm kê KNK sau khi được thẩm định bởi đơn vị thẩm định độc lập. Do đó, quy định kết quả kiểm kê KNK của cơ sở được phân bổ hạn ngạch phát thải KNK cần được thẩm định bởi đơn vị thẩm định độc lập.

Trong dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung, Bộ TN&MT cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung theo hướng quy định chi tiết điều kiện, quy trình thực hiện để công bố đơn vị thẩm định kết quả kiểm kê KNK và kết quả giảm nhẹ phát thải KNK.

Nhiều ý kiến đóng góp quan trọng trong sửa đổi

Trung tuần tháng 5 vừa qua, Cục BĐKH đã tổ chức Hội thảo tham vấn dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 06/2022/NĐ-CP của Chính phủ và dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 01/2022/TT-BTNMT của Bộ TN&MT.

Để Nghị định, Thông tư được ban hành đi vào cuộc sống có tính khả thi theo yêu cầu thực tiễn, đặc biệt đối với các doanh nghiệp, cần những đóng góp ý kiến thiết thực gắn với thực tiễn của các nhà khoa học, cơ quan quản lý. Tới nay, đã có nhiều đóng góp ý khiến rất tâm huyết, trong đó, tập trung vào tính khả thi của các nội dung sửa đổi, bổ sung của dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung; những thuận lợi và khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện các quy định; trách nhiệm cũng như sự phối hợp của các Bộ, địa phương, doanh nghiệp trong việc thực hiện các nội dung được nêu trong dự thảo Nghị định.

Theo ông Phạm Văn Hùng, Ban Pháp chế, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), hiện nay có nhiều doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp vốn đầu tư nước ngoài quan tấm đến việc kiểm kê KNK và triển khai thị trường các-bon. Nhưng các doanh nghiệp trong nước, phần lớn là doanh nghiệp nhở và vừa vẫn chưa có nhiều hiểu biết về lĩnh vực này. Vì vậy, cơ quan soạn thảo cũng cần lưu đến đến đối tượng doanh nghiệp nội địa xem liệu họ có thể đáp ứng kịp các quy định theo đúng lộ trình đề ra trong các quy định mới hay không. Về phân bổ hạn ngạch phát thải, đại diện VCCI đề nghị cần làm rõ hơn quy định về cách thức phân bổ, đặc biệt trong việc lựa chọn hệ số phát thải hay phương pháp tính toán nào,... Một vấn đề khác về quy trình cấp phép cho đơn vị thẩm định kết quả kiểm kê phát thải KNK. Quy định về điều kiện đăng ký kinh doanh đối với các tổ chức này có thể có vướng mắc với Luật Đầu tư vì trong Luật chưa công nhận phạm trù giảm nhẹ phát thải KNK, ứng phó BĐKH là một ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Liên quan đến việc cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động khoa học và công nghệ cho đơn vị thẩm định, đại diện Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam cho rằng, cần thêm ý kiến về giấy phép hoạt động khoa học trong lĩnh vực nào sẽ do đơn vị nào sẽ cấp giấy phép. Bên cạnh đó, cơ sở không được phân bổ hạn ngạch thì cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh thực hiện việc thẩm định. Còn cơ sở được phân bổ hạn ngạch lại do cơ sở thẩm định độc lập chịu trách nhiệm thẩm định. Do đó, cần làm rõ thêm phạm trù các cơ sở được phân bổ hạn ngạch phát thải KNK có phải cơ sở nằm trong Quyết định 01 về danh mục các cơ sở phải thực hiện kiểm kê KNK hay không.

Về phía Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), ông Trần Anh Tuấn, Ban Khoa học công nghệ và môi trường của Tập đoàn băn khoăn việc đảm bảo số liệu phát thải làm căn cứ tính toán, phân bổ hạn ngạch. Hiện nay, vẫn còn nhiều cơ sở nhiệt điện chữ hiểu rõ về công tác kiểm kê cũng như biện pháp giảm nhẹ sau này. Đối với quy định về vay mượn hạn ngạch phát thải, trong bối cảnh nhu cầu điện quốc gia ngày càng tăng, trường hợp nhà máy nhiệt điện vận hành vượt quá mức bình thường theo đề xuất của nhà sản xuất thì dẫn đến phát thải CO2 lớn hơn. Đại diện EVN kiến nghị có thể có cơ chế tạo thuận lợi cho phía nhiệt điện và EVN đảm bảo nhiệm vụ cung ứng điện, ví dụ trong mùa khô các năm tới,...

Cũng chung mối lo về kiểm kê KNK trong lĩnh vực năng lượng, đại diện Hội Khoa học kỹ thuật Lạnh và Điều hòa không khí Việt Nam, PGS Nguyễn Việt Dũng, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Cơ khí (Đại học Bách Khoa) cho rằng, đội ngũ nhân lực của cơ quan thẩm định, bên thứ 3 kiểm kê KNK còn mỏng, hiểu biết về kiểm kê KNK còn rất hạn chế. Việc đáp ứng các tiêu chuẩn cần thiết cũng khó khăn. Đây là rào cản cho việc thực thi Nghị định 06 sửa đổi, bổ sung trong thời gian tới. Các quy định mới sẽ giúp đẩy nhanh quá trình xây dựng thị trường các-bon, giảm phát thái, bổ sung nguồn lực chuyển đổi công nghệ theo hướng xanh, giảm phát thải. Về lĩnh vực lạnh, điều hóa khí, lượng môi chất lạnh hiện đang sử dụng rất lớn và sẽ còn tăng mạnh trong những năm tiếp theo. Quy thị trường ở Việt Nam đứng đầu ASEAN rồi, trong khi chủ yếu phát triển thiết bị nhỏ lẻ, dân dụng chứ còn ít thiết bị lớn. Lĩnh vực lạnh công nghiệp và điều hòa công nghiệp có thể tăng trưởng bùng nổ trong thời gian tới, đồng nghĩa với tiêu tốn cực kỳ nhiều điện và môi chất lạnh. Dự thảo Nghị định mới đã đẩy mạnh thu gom và tái sử dụng môi chất. Làm sao để thay đổi, cần thay đổi tiêu chuẩn để chất thải không phải chất thải nguy hại.

 Từ góc độ cơ quan quản lý nhà nước tại địa phương và được giao nhiệm vụ thẩm định, bà Lê Thị Mai Hoa, đại diện Sở TN&MT Hà Nội mong muốn Nghị định mới sẽ hướng dẫn rõ hơn về các nội dung thẩm định, quy trình và việc hoạt động, cơ chế hoạt động của Hội đồng thẩm định, sử dụng ngân sách nhà nước hay tích hợp vào phí, lệ phí,... Việc xây dựng thủ tục hành chính cho việc thẩm định cũng cần có thêm hướng dẫn cụ thể và căn cứ, cơ sở triển khai trong thực tiễn. Đối với địa phương, đây là lĩnh vực mới và khó, lực lượng cán bộ mỏng. Nên chăng cần có lộ trình cho công tác thẩm định đối với các cơ quan quản lý nhà nước ở cấp địa phương mang tính chất là kiểm tra, rà soát, tổng hợp lại với cái trường hợp không phân bổ hạn. Sau đó dần dần sẽ triển khai bài bản hơn khi có đầy đủ, đồng bộ các quy định. Bên cạnh đó, cần có quy định về trách nhiệm của đơn vị thẩm định nếu kết quả thẩm định không đảm bảo các yêu cầu cần thiết. Sở TN&MT địa phương mong được hỗ trợ, hướng dẫn, đào tạo nghiệp vụ chuyên môn về các nội dung này để có thể hướng dẫn các Sở, ngành khác trên địa bàn TP. Hà Nội nói riêng và trao đổi với các sở, ngành khác nói chung để làm sao mà làm tốt cái công tác này,..

Theo Cục trưởng Tăng Thế Cường, kết quả tham vấn sẽ giúp hoàn thiện nội dung dự thảo Nghị định, Thông tư đảm bảo chất lượng và đáp ứng yêu cầu của thực tiễn. Bên cạnh đó, TS. Tăng Thế Cường rất mong sự phối hợp hiệu quả của các, bộ, ngành, tổ chức, đơn vị, các chuyên gia đã thường xuyên phối hợp, hỗ trợ Bộ TN&MT trong hoạt động xây dựng và thực hiện các chính sách ứng phó với BĐKH nói chung cũng như phối hợp, hỗ trợ xây dựng dự thảo Nghị định, dự thảo Thông tư. Hiện tại, Bộ TN&MT đã đăng tải toàn văn dự thảo Nghị định trên Cổng thông tin điện tử của Chính phủ và của Bộ để lấy ý kiến đóng góp rộng rãi. Bộ cũng đã gửi công văn lấy ý kiến các cơ quan, ban, ngành.

NGUYỄN HOÀNG
Nguồn: Tạp chí Tài nguyên và Môi trường số 10 năm 2024