Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến. Tham dự hội nghị gồm có đại diện một số Bộ: Bộ Công thương, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; các chuyên gia, các nhà khoa học, các nhà phát triển dự án điện gió ngoài khơi trong và ngoài nước; cùng đại diện các Sở TNMT 28 tỉnh, địa phương có biển.

Quang cảnh Hội nghị

Nhằm thực hiện kết luận chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Trưởng ban Chỉ đạo quốc gia triển khai cam kết của Việt Nam tại COP26 về việc chuyển đổi từ năng lượng hóa thạch sang các nguồn năng lượng xanh, năng lượng sạch, trong đó, phát triển điện gió ngoài khơi là một trong những bước đi quan trọng nhằm thực hiện việc chuyển đổi này, đồng thời phát huy tiềm năng, thế mạnh về điện gió ngoài khơi của nước ta.

Ưu điểm chính của năng lượng gió ngoài khơi là khả năng tạo ra điện cao hơn vì tốc độ gió trên đại dương thường ổn định hơn mạnh hơn so với trên đất liền, thực tế triển khai điện gió ngoài khơi có nhiều không gian hơn, ít hoặc không ảnh hưởng đến xung đột dân cư so với các nguồn năng lượng khác, đồng thời các dự án điện gió ngoài khơi sử dụng diện tích đất ít hơn hẳn.

Tuy nhiên, thực tế hiện nay vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc trong quá trình thẩm định các hồ sơ đề xuất đo gió, khảo sát địa chất, địa hình trên biển. Đơn cử, nội dung quy định tại khoản 4 Điều 9 Nghị định số 11/2021/NĐ-CP quy định việc giao các khu vực biển nhất định cho tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng tài nguyên biển chưa cụ thể. Tổ chức, cá nhân khi đề nghị chấp thuận được đo đạc, quan trắc, điều tra, khảo sát, đánh giá tài nguyên biển chưa rõ phải có hồ sơ, tài liệu với thành phần, số lượng...

Bên cạnh đó, hiện nay chưa có quy định việc cung cấp dữ liệu khảo sát dự án điện gió ngoài khơi cho các cơ quan quản lý nhà nước. Các tổ chức cá nhân khảo sát phục vụ lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án điện gió ngoài khơi đều sử dụng nguồn kinh phí tự có của tổ chức cá nhân; các dữ liệu thu được liên quan đến bí mật kinh doanh. Do vậy, việc cung cấp dữ liệu đo gió, khảo sát địa chất, địa hình trên biển cần phải có nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi yêu cầu tổ chức, cá nhân thực hiện.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam Trương Đức Trí cho biết, thời gian qua, đặc biệt là ngay sau COP26 (2021), Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư, nhiều tập đoàn năng lượng lớn trên thế giới mong muốn nghiên cứu, phát triển điện gió ngoài khơi. Đến nay, nhiều nhà phát triển dự án trong và ngoài nước đã gửi hồ sơ đề xuất đo gió, khảo sát địa chất, địa hình trên biển đến các cơ quan quản lý Nhà nước của Việt Nam để xem xét, chấp thuận.

Thực hiện chức năng nhiệm vụ được Chính phủ giao, Bộ TN&MT đã chủ động, tích cực phối hợp với Bộ, ngành, địa phương liên quan để thẩm định và đóng góp ý kiến cho các hồ sơ đề xuất đo gió. Qua các ý kiến góp ý cũng như thực tiễn phát sinh trong quá trình thẩm định hồ sơ cho thấy, cần được tiếp tục bổ sung, hoàn thiện cơ sở pháp lý và quy định kỹ thuật một cách đồng bộ và toàn diện, làm cơ sở để Bộ TN&MT chấp thuận vị trí, ranh giới, diện tích, tọa độ, độ sâu, thời gian sử dụng khu vực biển. Đây cũng là yếu tố then chốt để có được sự đồng hành, hợp tác hiệu quả và bền vững giữa cơ quan quản lý nhà nước và các nhà phát triển dự án cũng như nhà đầu tư dự án điện gió ngoài khơi ở Việt Nam, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để các tổ chức, cá nhân phát triển kinh tế biển bền vững gắn với đảm bảo an ninh, quốc phòng, bảo vệ môi trường và hệ sinh thái biển.

Phó tổng cục trưởng Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam Trương Đức Trí phát biểu khai mạc Hội nghị

Ông Trương Đức Trí nhấn mạnh: tại cuộc họp lần thứ 3 của BCĐ quốc gia triển khai thực hiện cam kết của Việt Nam tại COP26, trên cơ sở báo cáo của Bộ TN&MT, Bộ Công Thương, TTgCP đã chỉ đạo các cơ quan liên quan tổng hợp, báo cáo Chính phủ về những bất cập để sửa đổi các quy định hiện hành tạo hành lang thông thoáng cho các hoạt động phát triển năng lượng tái tạo, trong đó có hoạt động đo gió, quan trắc, điều tra, khảo sát, đánh giá tác động môi trường trên biển phục vụ lập các dự án điện gió ngoài khơi. Điều này cho thấy sự quyết tâm, quyết liệt của Chính phủ trong việc thực hiện các cam kết tại COP26 nhằm đạt được các mục tiêu phát thải ròng bằng “0” đến năm 2050.

Đối với các vấn đề khó khăn, vướng mắc hiện nay, theo Cục Quản lý khai thác biển và hải đảo thì công nghiệp phát triển điện gió ngoài khơi là lĩnh vực mới không chỉ đối với Việt Nam mà còn cả trên thế giới. Vì vậy, quy định pháp luật về lĩnh vực này chưa theo kịp với thực tế là điều khó tránh khỏi. Cụ thể, tại Nghị định số 11/2021/NĐ-CP của Chính phủ chưa quy định đầy đủ hồ sơ, tài liệu, trình tự, thủ tục, thời gian giải quyết việc chấp thuận đo đạc, quan trắc, điều tra, khảo sát, đánh giá tài nguyên biển; chưa quy định thời hạn chấp thuận; chưa quy định trách nhiệm của tổ chức, cá nhân phải gửi báo cáo kết quả khảo sát cho các cơ quan quản lý nhà nước.

Đồng thời, về phía Bộ Công Thương cũng đang nghiên cứu, bổ sung các tiêu chuẩn kỹ thuật phục vụ khảo sát điện gió ngoài khơi như tiêu chí lựa chọn nhà phát triển dự án khi có nhiều đề xuất khảo sát trên cùng một vùng biển hoặc các đề xuất có sự giao thoa, chồng lấn hay tiêu chí xác định diện tích biển tối ưu phục phụ khảo sát điện gió ngoài khơi,… Đây cũng chính là những vấn đề trọng tâm đã được đưa ra tham vấn tại cuộc họp này.

Theo Bà Sirpa Helena Jarvenpaa, Giám đốc Quỹ Chương trình Đối tác Chuyển dịch năng lượng Đông Nam Á (ETP/UNOPS), Việt Nam có tiềm năng vô cùng to lớn về điện gió ngoài khơi, phía các nhà đầu tư sẵn sàng đầu tư lớn để giúp cho chính phủ Việt Nam đạt được mục tiêu lớn liên quan đến loại hình năng lượng tái tạo này. Thực tế đã cho thấy Việt Nam có những tiềm năng tiên phong trong lĩnh vực phát triển năng lượng tái tạo, tuy nhiên để khai thác tốt các nguồn điện gió, tất cả chúng ta cần có rất nhiều những sáng kiến để tạo ra môi trường pháp lý thuận lợi các nhà đầu tư có thể hoạt động một cách hiệu quả, minh bạch, đồng thời mang lại lợi ích kinh tế và giải quyết những vấn đề về công ăn việc làm cho người dân Việt Nam. Việc các tổ chức quốc tế đã, đang và tiếp tục đồng hành cùng các cơ quan quản lý nhà nước của Việt Nam để tiếp cận, chia sẻ, học tập kinh nghiệm quốc tế để sớm thúc đẩy phát triển điện gió ngoài khơi là rất cần thiết, Quỹ chuyển dịch năng lượng Đông Nam Á sẵn sàng đồng hành, hợp tác.

Bà Sirpa Helena Jarvenpaa, Giám đốc Quỹ Chương trình Đối tác Chuyển dịch năng lượng Đông Nam Á (ETP/UNOPS) phát biểu tại Hội nghị

Bà Sirpa Helena Jarvenpaa cũng cho biết thêm, Việt Nam dự kiến phát triển khoảng 7 GW điện gió ngoài khơi đến năm 2030 và 54 GW nữa tới năm 2045. Để đạt được mục tiêu này, Việt Nam cần thực hiện khảo sát các khu vực xa bờ nhằm xác định các vị trí khả thi có thể phát triển điện gió ngoài khơi. Cách tiếp cận của Việt Nam đối với vấn đề này là cấp giấy phép cho các đơn vị phát triển dự án thực hiện các khảo sát trên một vùng biển đủ rộng để giúp chính phủ có cơ sở đưa ra quyết định về các khu vực phù hợp nhất cho điện gió ngoài khơi.

Mặt khác, một cách tiếp cận ít phổ biến hơn là chính phủ cấp giấy phép cho nhà phát triển tư nhân tự thực hiện các khảo sát và cung cấp dữ liệu và kết quả khảo sát cho chính phủ theo định dạng được quy định trước. Sau đó, chính phủ có thể đánh giá kết quả khảo sát và quyết định những khu vực nào là phù hợp nhất để phát triển dự án.

Trong cách tiếp cận này, có khả năng các khu vực được khảo sát chồng lấn nhau, bởi các nhà phát triển sẽ có xu hướng tập trung vào các vùng mà họ biết là có khả năng xây dựng dự án điện gió ngoài khơi tốt nhất. Ưu điểm của cách tiếp cận này là chuyên môn của nhà phát triển có thể được tận dụng để thực hiện khảo sát và họ có thể được yêu cầu thực hiện bằng chi phí của mình.

“Những kinh nghiệm quốc tế sẽ đóng vai trò vô cùng quan trọng giúp cho chúng ta có được lộ trình, phương án hiệu quả, phía ETP sẵn sàng hỗ trợ cho Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam cùng với các cơ quan, ban ngành có liên quan của Việt Nam để có thể thực hiện những cam kết của Chính phủ đối với việc trung hòa các-bon vào năm 2050 cũng như đối với các phong trào xanh của Việt Nam, vì một Việt Nam Xanh, và sự thịnh vượng cho các thế hệ mai sau” - Bà Sirpa Helena Jarvenpaa nhấn mạnh.

Tham luận tại Hội nghị, Ông Sebastian Hald Buhl, đại diện liên danh T&T và Orsted (Đan Mạch) đã nêu 3 nguyên tắc cơ bản trong công tác giao biển được áp dụng thành công trên thế giới. Theo đó, nguyên tắc đầu tiên là cần "cấp giấy phép khảo sát sớm", bởi công tác khảo sát khu vực dự án thường mất đến 3 năm trong khi các hạng mục như thiết kế chi tiết và mua sắm chỉ có thể được tiến hành sau khi hoàn thành việc khảo sát. Nguyên tắc thứ hai là "tránh chồng lấn" do chi phí phát triển một dự án điện gió ngoài khơi công suất 1 GW tiêu tốn khoảng 150 triệu USD, các nhà đầu tư thường do dự không muốn đầu tư khoản tiền lớn nếu như không được trao quyền khảo sát độc quyền với khu vực dự án.

Việc cho phép nhiều bên cùng triển khai khảo sát tại cùng một khu vực sẽ dẫn đến rủi ro "nhân đôi" chi phí vốn đã đắt đỏ của công tác khảo sát. Nguyên tắc thứ ba là "tách biệt giấy phép khảo sát với việc chấp thuận phát triển dự án". Do đó, việc tách biệt sẽ cho phép các nhà đầu tư học hỏi và hoàn thiện dần các dự án của mình theo giai đoạn và chuẩn bị tốt hơn cho các vòng tuyển chọn dự án trong tương lai, từ đó xây dựng được một danh mục dự án tốt và tăng tính cạnh tranh trên thị trường.

Ông Sebastian Hald Buhl cho rằng, cần đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên gió ngoài khơi của Việt Nam bằng việc áp dụng các tiêu chí sơ tuyển khi phê duyệt và cấp giấy phép khảo sát biển. Giấy phép khảo sát độc quyền cần được cấp sớm và tránh chồng lấn. Bên cạnh đó, các nhà quản lý cần tận dụng các quy định và thực tiễn hiện có mà có thể áp dụng được cho quy trình phát triển điện gió ngoài khơi để tránh trì hoãn và chậm tiến độ. Ngành công nghiệp điện gió ngoài khơi của Việt Nam sẽ không thể phát triển nếu các nhà đầu tư chưa được cấp giấy phép khảo sát biển trong khi thời gian còn lại để thực hiện các mục tiêu năm 2030 không còn nhiều.

Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm

Hội nghị đã được nghe Ông Phạm Nguyên Hùng, Phó cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo, Bộ Công Thương trình bày tham luận về Chiến lược phát triển điện gió ngoài khơi của Việt Nam đến 2030, tầm nhìn đến 2050 và những vấn đề cần quan tâm.

Theo ông Phạm Nguyên Hùng, dự thảo Quy hoạch điện VIII đã đề ra mục tiêu phát triển 7 GW điện gió ngoài khơi đến năm 2030, trong đó 4GW ở phía bắc và 3 GW ở phía nam. Bên cạnh những thuận lợi để Việt nam phát triển điện gió ngoài khơi, thì còn có những vướng mắc cho cả cơ quan quản lý nhà nước và nhà đầu tư như: hạ tầng truyền tải điện, tiêu chuẩn kỹ thuật phục vụ khảo sát điện gió ngoài khơi hầu như chưa có, quy định về đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư các dự án nguồn điện chưa được hoàn thiện.

Trao đổi tại Hội nghị, Ông Phạm Nguyên Hùng cũng cho biết thêm, ở đa số quốc gia phát triển, chính phủ bố trí nguồn lực để thực hiện khảo sát, bên cạnh đó còn tổ chức đấu thầu khu vực biển để nhà phát triển dự án tổ chức nghiên cứu, khảo sát điện gió ngoài khơi. Cách tiếp cận này cũng cần được quan tâm nghiên cứu khả năng áp dụng ở Việt Nam.

Ông Phạm Nguyên Hùng, Phó cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo,

Bộ Công Thương trình bày tham luận tại Hội nghị

Ngoài ra, Ông Phạm Nguyên Hùng cũng cho rằng, để có cơ sở tổ chức khảo sát điện gió ngoài khơi một cách hiệu quả và bài bản, cần có căn cứ như quy hoạch không gian biển, trong đó có phân vùng khu vực biển cho phát triển điện gió, đặc biệt là điện gió ngoài khơi; đồng thời cần có các quy định cụ thể để hạn chế tình trạng trong cùng một khu vực biển có nhiều tổ chức thực hiện khảo sát, tránh sự giao thoa, chồng lấn trong quá trình khảo sát.

Tại Hội nghị, chuyên gia của Tập đoàn quản lý năng lượng thông minh Australia- Ông Stuart Thorncraft cũng đã chia sẻ về kinh nghiệm của một số quốc gia khi chấp thuận đối với các trường hợp như: Hoạt động đo gió, khảo sát địa chất, địa hình khi có nhiều đề xuất thực hiện trên cùng một khu vực biển hoặc có sự giao thoa, chồng lấn; Diện tích khu vực biển để các tổ chức, cá nhân thực hiện hoạt động đo gió, khảo sát địa chất, địa hình trên biển; xem xét công suất dự kiến tối đa để các tổ chức, cá nhân thực hiện hoạt động đo gió, khảo sát địa chất, địa hình trên biển.

Các đại biểu tham luận, đóng góp ý kiến tại Hội nghị

Đại diện Hội đồng Năng lượng gió toàn cầu và đại diện một số tập đoàn năng lượng lớn trên thế giới cũng cho biết, đối với các các vấn đề này, quan điểm của các nước có những điểm khác nhau vì đây là vấn đề mới, khó và phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Đối với việc “giao thoa, chồng lấn” thì có cùng cách tiếp cận vì hầu hết các quốc gia có biển chỉ cho phép một nhà đầu tư thực hiện khảo sát điện gió nhằm bảo đảm những cam kết dài hạn, nghiêm túc từ phía các nhà đầu tư có năng lực, kinh nghiệm tốt, đồng thời hạn chế những rủi ro cho các nhà phát triển điện gió khi quyết định đầu tư vào công tác khảo sát điện gió, tránh những xung đột lợi ích trong quá trình thực hiện dự án. Bên cạnh đó, cần thiết phải đầu tư nghiên cứu cụ thể đối với mỗi khu vực biển để xác định diện tích cần khảo sát ứng với quy mô công suất dự kiến.

Các đại biểu cũng cho rằng nên chia thành các dự án có công suất từ 500MW-1000MW, việc này sẽ giúp đảm bảo việc triển khai dự án không bị chậm và ảnh hưởng đến mục tiêu của kế hoạch thì không nên để một dự án có công suất quá lớn. Một mặt khác, nhu cầu của các nhà đầu tư để phát triển điện gió ngoài khơi rất lớn (100 GW) vượt xa so với công suất dự kiến quy hoạch điện VIII (7GW), vì vậy cần có tiêu chí cụ thể để lựa chọn được nhà đầu tư có kinh nghiệm, năng lực và tiềm lực tài chính mạnh và có cam kết rõ ràng về tiến độ, lộ trình phát triển dự án.

Tiếp thu các ý kiến tại Hội nghị, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam Trương Đức Trí cho biết, phía Tổng cục Biển và hải đảo Việt Nam sẽ cùng với các cơ quan liên quan của Bộ Công Thương, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn và các Bộ, ngành, địa phương liên quan nghiên cứu các ý kiến góp ý tại cuộc họp này, tiếp tục hoàn thiện các quy định pháp lý và quy định kỹ thuật liên quan đến phát triển điện gió ngoài khơi để báo cáo, trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.

Ông Trương Đức Trí cũng bày tỏ mong muốn các nhà đầu tư, phát triển dự án điện gió ngoài khơi tiếp tục phối hợp chặt chẽ, chia sẻ, cập nhật thông tin, đồng hành cùng các cơ quan quản lý nhà nước từ trung ương đến địa phương để tháo gỡ các khó khăn vướng mắc, hoàn thiện các quy định liên quan để sớm có được các trang trại điện gió ngoài khơi, góp phần thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng “0” đến năm 2050.

Loan Minh