Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 03/6/2013 về chủ động ứng phó BĐKH, tăng cường quản lý TN&BVMT được ban hành đã tạo được sự chung tay của cả nước và không thể không kể đến vai trò của TP. Hồ Chí Minh. Qua 10 năm thực hiện Nghị quyết, TP. Hồ Chí Minh đã tạo được sự chung tay của cấp ủy Đảng, chính quyền các ban, ngành, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị-xã hội từ Thành phố đến quận, huyện, các tổ chức Đảng, các cán bộ chủ chốt, đảng viên, đoàn viên và các tầng lớp nhân dân. 

Nhận thức rõ ảnh hưởng cùa BĐKH có tính lâu dài, là sự chung tay đóng góp của hệ thống chính trị, toàn xã hội, nâng cao nhận thức và ý thức trách nhiệm cùa cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên. Thành phố góp phần từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật, đồng bộ công cụ quản lý, tập trung nguồn lực để thực hiện các chương trình, đề án, nhiệm vụ đề ra. Kết quả đáng ghi nhận của Thành phố phải kể đến đó là Kế hoạch hành động ứng phó BĐKH được xây dựng và triển khai theo từng giai đoạn (giai đoạn 2017-2020, tầm nhìn đến năm 2030 và giai đoạn 2021-2030 tầm nhìn 2050). Kế hoạch hành động ứng phó BĐKH đã có một số đột phá và đạt kết quả tích cực như hoàn thành kiểm kê KNK tại TP. Hồ Chi Minh. Qua đó, Thành phố tận dụng nguồn lực quốc tế để đào tạo, tiếp tục thực hiện kiểm kê trong các năm tiếp theo để trở thành một trong những Thành phố dẫn đầu cả nước trong lĩnh vực kiểm kê KNK.

Cùng với nhiệm trọng tâm Nghị quyết đề ra, Thành phố giữ vai trò tích cực trong nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo, chủ động phòng, tránh và giảm nhẹ thiên tai qua việc phối hợp với cơ quan Trung ương là Đài Khí tượng Thủy văn Khu vực Nam Bộ phát bản tin dự báo, cảnh báo thời tiết, thủy văn, thiên tai riêng cho khu vực TP. Hồ Chí Minh. Xây dựng ứng dụng (app) phòng chống thiên tai cho Thành phố trên thiết bị điện thoại thông minh (các thông tin văn bản pháp luật, tin cảnh báo thiên tai, bản đồ vị trí di dời, tính năng phản ánh cứu nạn, cứu hộ,...) từ đó phát huy hiệu quả công tác thông tin, tuyên truyền phục vụ người dân và chính quyền các cấp trong công tác phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn. Ngoài ra, Thành phố xây dựng các phương án phòng ngừa, ứng phó với các loại hình thiên tai có nguy cơ xảy ra trên địa bàn. Phối hợp chặt chẽ, hiệu quả trong việc điều tiết tích nước và xả nước hợp lý, phòng tránh xảy ra triều cường, ngập úng. Đến nay, chưa xảy ra sự cố thiệt hại do việc xả lũ của 02 hồ Dầu Tiếng và Trị An.

Biến đổi khí hậu trong thời gian qua tác động rõ rệt đến Thành phố là ngập úng. Dưới áp lực của mưa lớn, triêu cường và sự quá tải của hệ thống thoát nước, Thành phố gặp nhiều khó khăn trong công tác chống ngập. Ngập làm ảnh huởng đến hoạt động giao thông đô thị, gây khó khăn cho việc đi lại, ảnh hưởng gián tiếp về giao thông vận tải, việc học và việc làm. Thời gian qua Thành phố đã đẩy mạnh các biện pháp phòng, chống, hạn chế tác động của triều cường, ngập lụt, xâm nhập mặn do nước biển dâng bằng việc triển khai Chương trình giảm ngập nước của Thành phố. Chương trình được thực hiện đồng bộ tăng phạm vi phục vụ của hệ thống thoát nước giảm ngập do mưa, vận hành các cống kiểm soát triều để tận dụng khả năng trữ nước của kênh rạch hiện hữu do triều. Từ đó, công tác chống ngập đã góp phần cải thiện bộ mặt của Thành phố, hạn chế tình trạng ngập nước, góp phần cải thiện điều kiện sống của nhân dân, đảm bảo lưu thông cho các phương tiện tham gia giao thông. Cụ thể, tính đến cuối năm 2015, Thành phố còn 40 tuyến đường ngập. Trong đó, có 17 tuỵến đường thường xuyên ngập mỗi khi mưa và 23 tuyến đường ngập được xử lý băng giải pháp cấp bách trước đây, cần tiếp tục đầu tư để hoàn chỉnh. Trong giai đoạn 2016-2020, thành phố định hướng giải quyết 36/40 tuyến đường trục chính và 179 tuyển hẻm, đường nhánh. Đến cuối năm 2020, Thành phố đã giải quyết được 22/40 tuyến đường trục chính (đạt 55%) và 179 tuyến hèm, đường nhánh (đạt 100%); ngoài ra, đã hoàn thành thêm 1.164 tuyến hẻm kết hợp chỉnh trang, kết nối đồng bộ hệ thống thoát nước các tuyến đường chính. Đó là các kết quả đáng ghi nhận về giảm ngập do mưa. về phân giảm ngập do triều, cuối năm 2015, đầu năm 2016, TP. Hồ Chí Minh còn 09 tuyến đường trục chính bị ngập. Trong giai đoạn 2016- 2020, Thành phố định hướng giải quyêt 9/9 tuyến đường trục chính. Đến cuối năm 2020, Thành phố giải quyết được 5/9 tuyến đường trục chính. 

Một trong những giải pháp giảm nhẹ BĐKH là triển khai hoạt động giảm phát thải KNK. Đó là các Chương trình sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, Chương trình năng lượng xanh và các Chương trình tiết kiệm điện trên địa bàn thành phố, Chương trình thúc đẩy hợp tác các vấn đề hướng đến phát triển xã hội phát thải các-bon thấp giữa Thành phố Osaka Nhật Bản và TP. Hồ Chí Minh. 

Thành phố triển khai Kiểm kê KNK mỗi 2 năm/lần, xây dựng và triển khai Kế hoạch thực hiện thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu trên địa bàn. Hoạt động giảm nhẹ khí nhà kinh từ hoạt động giao thông như phát triển giao thông xanh (phương tiện xe buýt sử dụng nhiên liệu sạch, xây dựng các ứng dụng xe buýt tạo điêu kiện thuận lợi cho người dân tìm tuyến, giờ xe đến), dịch vụ thí điểm xe đạp công cộng trên địa bàn Quận 1 chính thức hoạt động từ tháng 12/2021 đến nay đã nhận được sự quan tâm tích cực của người dân. 

Bên cạnh giảm nhẹ khí nhà kinh thì hoạt động tăng cường khả năng hấp thụ KNK của các hệ sinh thái, phát triển rừng và cây xanh cũng được Thành phố đặc biệt quan tâm. Công tác phòng chống cháy rừng, trồng rừng và cây xanh phân tán đạt được tỷ lệ che phủ rừng, cây xanh phân tán quy đổi trên tổng diện tích đất tự nhiên được đẩy mạnh, đạt 40,3%. Công tác tập trung quản lý, mở rộng diện tích các khu bảo tồn thiên nhiên hiện có, ưu tiên nguồn lực cho bảo vệ cảnh quan, sinh thái, di sản thiên nhiên, bào vệ các loài động vật hoang dã, các giống cây trồng, cây dược liệu, vật nuôi có giá trị, loài quý hiếm có nguy cơ bị tuyệt chủng, ngăn chặn sự xâm nhập, phát triển của sinh vật ngoại lai xâm hại cũng được Thành phố quan tâm.

Song song với các giải pháp BĐKH, Thành phố còn tập trung các giải pháp quản lý nguồn tài nguyên có thể kể đến như thực hiện lộ trình giảm khai thác nước dưới đất và trám lấp giếng khai thác trên địa bàn Thành phố, triển khai Chương trình cung cấp nước sạch và chấm dứt khai thác nước dưới đất TP. Hồ Chí Minh giai đoạn 2021 -2025. Từ năm 2018 đến nay, sau khi áp dụng nhiều giải pháp đồng bộ, Thành phố đã thực hiện giảm từ 716.581 m3/ngày đêm xuống còn 262.417 m3/ngày đêm đạt tỷ lệ 73,7%). Ban hành danh mục, bản đồ phân vùng hạn chế khai thác nước dưới đất trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh, tạo cơ sở pháp lý để các cơ quan có thẩm quyền xem xét cấp phép khai thác, sử dụng hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả nguồn tài nguyên nước dưới đất gắn với bảo vệ, hạn chế ô nhiễm, suy thoái, cạn kiệt nguôn nước, sụt lún đất. Giải pháp phát triển, sử dụng năng lượng mới, năng lượng tái tạo, các nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu mới thay thế các nguồn tài nguyên truyền thống được triển khai. Thành phố thúc đẩy nghiên cứu, đề xuất chính sách kêu gọi đầu tư các nhà máy nhiệt điện sạch (khí, khí hóa lỏng, chu trình hỗn hợp,..), điện mặt trời, điện gió,... theo công nghệ mới, đảm bảo tiêu chuẩn môi trường để bổ sung nguồn điện tại chỗ, triển khai nghiên cứu các nguyên liệu, vật liệu mới phù hợp với điều kiện phát triển Thành phố là vật liệu xây dựng không nung (VLXKN) về BVMT.

Thành phố Hồ Chí Minh đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ gắn với thực hiện chương trình giảm thiểu ONMT với mục tiêu tập trung kiểm soát, ngăn chặn, giảm thiểu ONMT không khí, nước mặt nước dưới đất, chất thải, cải thiện môi trường, nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân, tăng trưởng kinh tế với BVMT, xây dựng Thành phố sạch, xanh, phát triển bền vững, Nước thải công nghiệp của Thành phố cũng được quản lý chặt chẽ, đảm bảo lắp đặt hệ thống quan trắc nước thải tự động tại các khu công nghiệp, khu chế xuất. Nước thải đô thị cũng được quản lý chặt chẽ, đến nay, tổng công suất các nhà máy/trạm xử lý nước thải sinh hoạt là 200.200 m3/ngày, bao gồm 03 nhà máy xử lý nước thải tập trung. 

Những kết quả của Thành phố mang lại đã khẳng định vai trò của TP. Hồ Chí Minh trong việc đóng góp, phối hợp trong triển khai nhiệm vụ QLNN. Các chương trình, dự án về BĐKH, quản lý TN&BVMT của Thành phố đã, đang và sẽ lồng ghép, hướng đến mục tiêu chung của Nghị quyết 24-NQ/TW. Trong thời gian tới, Thành phố sẽ tiếp tục triển khai Kế hoạch hành động ứng phố BĐKH giai đoạn 2021- 2030 tầm nhìn 2050, triển khai Kế hoạch thực hiện Thỏa thuận Paris về BĐKH, các giải pháp chủ động phòng, chống, hạn chế tác động của triều cường, ngập lụt, xâm nhập mặn, triển khai các chương trình trọng điểm, cụ thể hóa bằng các nhiệm vụ, giải pháp, chương trình, đề án về môi trường. Đánh giá xu thế đến năm 2050, Thành phố hứa hẹn sẽ đạt được các mục tiêu giảm phát thải KNK so với kịch bản phát triển thông thường (BAƯ), sử dụng hợp lý tài nguyên, xử lý triệt để các cơ sở gây ONMT nghiêm trọng, cũng như nâng cao ý thức trách nhiệm của toàn dân trong việc BVMT xanh sạch, đẹp.

TUẤN TÚ
Nguồn: Tạp chí Tài nguyên và Môi trường số 14 (Kỳ 2 tháng 7) năm 2024