Bảo vệ tầng ô-dôn, thúc đẩy hành động vì khí hậu

Ngày quốc tế bảo vệ tầng ô-dôn năm 2024 được Ban Thư ký ô-dôn quốc tế chọn chủ đề: “Nghị định thư Montreal: Thúc đẩy hành động vì khí hậu”. Cục BĐKH được Bộ TN&MT giao tổ chức Hội thảo “Ngày quốc tế bảo vệ tầng ô-dôn năm 2024 - 30 năm Việt Nam tham gia Công ước Vienna và Nghị định thư Montreal".

Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành phát biểu tại Hội nghị

Sau hành trình dài thực hiện, Nghị định thư Montreal về các chất làm suy giảm tầng ô-dôn được ghi nhận là thành công điển hình về hợp tác quốc tế, nơi kết nối các quốc gia trên thế giới chung tay loại bỏ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn, trên con đường đưa tầng ô-dôn phục hồi về nguyên trạng. Loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn đã được chứng minh là một công cụ hiệu quả giúp làm chậm lại quá trình nóng lên toàn cầu, giúp trì hoãn mùa hè tại Bắc Cực không có băng tới sau 15 năm.

Bản sửa đổi, bổ sung Kigali được ra đời với mục tiêu cam kết giảm sản xuất và tiêu thụ các chất HFC, là những chất có tiềm năng làm nóng lên toàn cầu cao, được sử dụng thay thế cho các chất làm suy giảm tầng ô-dôn trong các lĩnh vực. Nếu được phê duyệt và thực hiện đồng bộ trên toàn cầu sẽ góp phần không làm gia tăng nhiệt độ trái đất lên 0,5oC vào năm 2100. Các thiết bị lạnh và điều hòa không khí phục vụ nhu cầu làm mát của con người chiếm khoảng 20% tổng lượng điện tiêu thụ trên toàn cầu và dự kiến sẽ tăng hơn gấp đôi vào năm 2050.

Bản sửa đổi bổ sung Kigali được thực hiện song hành cùng với các giải pháp về tiết kiệm năng lượng trong thiết bị được mong đợi sẽ nhân đôi hiệu quả. Với những nỗ lực hành động vì khí hậu, hiện nay đã có 160 quốc gia (khoảng 80%), đặc biệt những quốc gia sản xuất và tiêu thụ chủ yếu như Hoa Kỳ, Trung Quốc và Ấn Độ cũng đã phê chuẩn Bản sửa đổi, bổ sung Kigali nhằm giảm dần sản xuất và tiêu thụ các chất HFC. Các quốc gia phát triển đã triển khai lộ trình loại trừ các chất HFC từ năm 2019, các quốc gia đang phát triển bắt đầu loại trừ các chất HFC từ năm 2024.

Ngày quốc tế bảo vệ tầng ô-dôn được tổ chức không chỉ để vinh danh những thành tựu đạt được trong suốt quá trình thực hiện Nghị định thư Montral mà còn đặt ra các mục tiêu sâu sắc hơn trong tương lai, chung tay cùng các quốc gia trên thế giới hành động vì khí hậu và bảo vệ sự sống trên hành tinh này.

Phát biểu khai mạc hội thảo Phó cục trưởng Cục BĐKH Nguyễn Tuấn Quang cho biết, hưởng ứng Ngày quốc tế bảo vệ tầng ô-dôn năm 2024 và kỷ niệm 30 năm Việt Nam tham gia Công ước Vienna và Nghị định thư Montreal, Bộ TN&MT đã tổ chức nhiều hoạt động tuyên truyền như tổ chức hội thảo, xây dựng phóng sự, tổ chức sự kiện giao lưu với sinh viên nhằm nâng cao nhận thức về quản lý, loại trừ các chất được quản lý theo Nghị định thư Montreal tại Việt Nam; tăng cường sự phối hợp với các cơ quan liên quan để nâng cao năng lực, nhận thức của các cơ quan, doanh nghiệp và người dân về tầm quan trọng và những lựa chọn công nghệ thay thế, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn, các chất có tiềm năng làm nóng lên toàn cầu cao, qua đó ghi nhận những thành tựu đã đạt được và hướng tới tương lai để có những hành động mạnh mẽ hơn về bảo vệ tầng ô-dôn, bảo vệ sự sống và khí hậu trên hành tinh của chúng ta.

Việt Nam là thành viên tích cực và có trách nhiệm cao

Tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành cho biết, giai đoạn từ năm 2014 đến nay, Việt Nam đã tập trung hoàn thiện thể chế, chính sách, đến nay hệ thống chính sách, pháp luật về bảo vệ tầng ô-dôn, quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn và chất gây hiệu ứng nhà kính cơ bản được hoàn thiện. Doanh nghiệp sản xuất xốp, điều hòa không khí, thiết bị lạnh không còn sử dụng chất làm suy giảm tầng ô-dôn trong hoạt động sản xuất; việc nhập khẩu, tiêu thụ các chất được kiểm soát theo lộ trình; chất Methyl Bromide chỉ được sử dụng cho mục đích kiểm dịch và khử trùng trong nông nghiệp.

Năm 2019, Chính phủ đã phê chuẩn tham gia Bản sửa đổi, bổ sung Kigali thuộc Nghị định thư Montreal nhằm tăng cường công tác quản lý các chất gây hiệu ứng nhà kính (HFC) được sử dụng để thay thế cho các chất làm suy giảm tầng ô-dôn đang dần bị loại bỏ. Nội dung bảo vệ tầng ô-dôn đã được quy định trong Luật Bảo vệ môi trường, Nghị định số 06/2022/NĐ-CP của Chính phủ đã quy định chi tiết về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-dôn; các thông tư, quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia đã được ban hành phục vụ công tác quản lý.

Thứ trưởng Lê Công Thành cho biết, sau 30 năm tham gia Công ước Vienna và Nghị định thư Montreal, Việt Nam đã được quốc tế đánh giá là thành viên tích cực và có trách nhiệm cao; nỗ lực thực hiện nhiều nhiệm vụ, giải pháp để quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn, chất gây hiệu ứng nhà kính và đạt được nhiều kết quả quan trọng. Theo thống kê, đánh giá của Ban Thư ký Ô-dôn quốc tế công bố tại kỳ họp tháng 7 vừa qua, Việt Nam đã loại trừ tiêu thụ 220 triệu tấn CO2 tương đương từ khi tham gia đến nay. 

Các đại biểu tham dự Hội thảo chụp ảnh lưu niệm

Những kết quả đạt được trong thời gian qua đã có đóng góp quan trọng của các Bộ, các ngành như: Công Thương, Hải quan, Giáo dục nghề nghiệp, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, sự tham gia tích cực của các cơ sở đào tạo, hiệp hội, hội nghề nghiệp và các doanh nghiệp trên cả nước; và sự đồng hành, hợp tác của Ban thư ký Ô-dôn quốc tế, Quỹ Đa phương thi hành Nghị định thư Montreal, các tổ chức quốc tế như Chương trình Môi trường Liên hợp quốc, Chương trình Phát triển Liên hợp quốc, Ngân hàng Thế giới,…

Ngày 11/6/2024 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn, chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát tại Quyết định số 496/QĐ-TTg. Nếu thực hiện theo lộ trình, đến năm 2045 Việt Nam sẽ giảm phát thải hơn 11 triệu tấn các-bon, góp phần thực hiện mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Để tiếp tục thực hiện đồng bộ, hiệu quả theo lộ trình, Kế hoạch quốc gia và thực hiện cam kết mà Việt Nam tham gia, theo Thứ trưởng Lê Công Thành, chúng ta cần tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách về quản lý, loại trừ chất được kiểm soát và ban hành các tiêu chuẩn, quy chuẩn, hướng dẫn kỹ thuật.

Tăng cường sự phối hợp liên ngành trong kiểm tra, giám sát thực thi pháp luật; tăng cường kiểm soát xuất nhập khẩu và việc sử dụng các chất được kiểm soát, trong đó các cơ quan quản lý xuất, nhập khẩu, quản lý thị trường và lực lượng hải quan có vai trò rất quan trọng.

Hỗ trợ, khuyến khích các hoạt động chuyển đổi công nghệ sử dụng các chất thân thiện với khí hậu, cải thiện hiệu suất năng lượng của thiết bị làm mát; thúc đẩy thu gom, tái chế, tái sử dụng và xử lý chất được kiểm soát theo Nghị định thư Montreal; triển khai mô hình áp dụng công nghệ làm mát bền vững, kinh doanh dịch vụ làm mát tại các khu đô thị, khu dân cư, tòa nhà văn phòng, thương mại và công trình công cộng.

Đồng thời, triển khai chương trình tập huấn, tăng cường năng lực về quản lý, loại trừ các chất được kiểm soát cho đội ngũ cán bộ thực thi, giám sát thực hiện pháp luật; giảng viên tại cơ sở đào tạo; cán bộ tại tổ chức đánh giá, cấp chứng chỉ kỹ năng nghề. Tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động hợp tác quốc tế, huy động sự hỗ trợ của quốc tế để thực hiện tốt các mục tiêu quốc gia. 

Phương Đông