ảnh minh họa

Khí thải phát ra từ các phương tiện giao thông đang là vấn nạn góp thêm ô nhiễm môi trường - vấn đề cấp bách của rất nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam đang phải đối mặt. Trước tác động của biến đổi khí hậu, môi trường ô nhiễm và nguồn tài nguyên dần cạn kiệt, xu hướng sử dụng xe điện ngày càng được quan tâm, phù hợp với xu hướng phát triển bền vững và thân thiện với môi trường. Nhiều quốc gia đã lên những kế hoạch chuyển đổi từ động cơ đốt trong sang các loại hình xe điện nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí.

Phương tiện “giao thông xanh” - một xu thế tất yếu

Hà Nội trong nhiều tháng trở lại đây, bầu trời mù mịt như sương sớm, chỉ số ô nhiễm không khí thường xuyên ở mức xấu, đạt ngưỡng nồng độ PM2.5 trong không khí gấp 10 lần giá trị theo hướng dẫn về chất lượng không khí hàng năm của WHO (theo IQAir). Trong đó, khí xả thải từ các phương tiện ô tô, xe máy chiếm phần lớn nguyên nhân gây ô nhiễm không khí tại Hà Nội. Theo nhiều nghiên cứu chỉ ra, tổng phát thải trực tiếp và gián tiếp của mỗi chiếc xe máy dùng xăng thường gấp đôi so với xe điện sạc ắc quy, trong khí xả thải sử dụng động cơ đốt trong có các thành phần chính như carbon monoxit, oxit nito, lưu huỳnh dioxit, hơi xăng dầu, bụi PM 10, bụi đường và nhiều loại chất khác. Với mật độ dân số đông, lượng tiêu thụ xe máy ngày càng nhiều, ô nhiễm không khí luôn ở mức báo động trong thời gian dài có thể gây ngột ngạt và các bệnh về đường hô hấp, thậm chí là ung thư cho con người.

Đứng trước những nguy cơ đó, để nâng cao sức khỏe, bảo vệ môi trường sống, nhiều người dân đã sử dụng những phương tiện giao thông xanh, thân thiện với môi trường. Trong đó, xe đạp là phương tiện được ưu tiên hàng đầu để rèn luyện sức khỏe, di chuyển với khoảng cách gần trong các khu dân cư và trong nội thành Hà Nội.

Cùng với việc sử dụng phương tiện giao thông xanh là xe đạp, người dân còn có xu hướng sử dụng xe đạp điện, xe máy điện. Trong hai năm trở lại đây, việc sử dụng những phương tiện giao thông xanh ngày càng trở nên phổ biến hơn khi có sự xuất hiện của những hãng xe điện lớn như Xanh SM, VinBus, Piaggio, Yadea, Tàu điện Cát Linh - Hà Đông,… sử dụng hoàn toàn 100% năng lượng điện thân thiện với môi trường. Từ khi có sự xuất hiện của các hãng xe taxi và phương tiện công cộng thân thiện với môi trường, người dân đã có nhận thức hơn về việc hạn chế sử dụng xe xăng. Với sự đa dạng và dễ dàng sử dụng của các loại hình vận chuyển như xe máy điện, xe ô tô điện, xe bus điện, tàu điện…, đã đem lại nhiều sự lựa chọn tiện lợi cho người dân, học sinh, sinh viên, cán bộ, công chức để di chuyển.

Không chỉ có xe đạp điện, xe máy điện, trên thị trường hiện nay, xe ô tô điện cũng được đánh giá rất cao và có nhiều cơ hội để phát triển khi nhu cầu mua và sử dụng ô tô của người dân ngày càng tăng. Việc sử dụng ô tô điện, xe bus điện dần phổ biến hơn. Điều này cho thấy xu hướng xây dựng giao thông xanh, phương tiện thân thiện với môi trường ngày càng được chuyển hướng mạnh và người dân quan tâm.

Anh Nguyễn Văn Đông (Phường Thượng Đình, Quận Thanh Xuân) chia sẻ: “Việc sử dụng xe điện là một loại hình rất hay, không chỉ tiện lợi, an toàn mà lại còn góp phần bảo vệ môi trường, vì đây là phương tiện không thải ra các loại khói, bụi. Ở khu dân cư chúng tôi, nhiều người dân cũng đang sử dụng loại phương tiện giao thông thân thiện này.”

Nhưng còn gặp rất nhiều hạn chế

Hiện nay, xu hướng điện hóa trong lĩnh vực giao thông đang nhận được nhiều sự quan tâm. Dễ thấy, Chính phủ đã cam kết mốc đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, trong nước cũng đã xuất hiện nhiều doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm xe điện, kèm theo đó cũng có rất nhiều những văn bản, khung chính sách về hỗ trợ sản xuất, và sử dụng xe điện. Cùng với đó, trên thế giới không chỉ riêng Việt Nam, nhiều quốc gia cũng hướng đến mục tiêu phát triển mạnh xe điện. Có thể kể đến đó là Thái Lan đã hướng đến 50% ô tô sản xuất và phân phối từ năm 2030 là xe điện, Indonesia hướng đến 20% sản lượng xe ô tô bán ra là xe điện và hybird vào năm 2025 và tăng dần lên hơn 25% vào năm 2030 và các năm tiếp theo.

Những chiếc xe đạp này đang là một trong những thông điệp kêu gọi mọi người hãy chung tay hành động vì môi trường

Quay trở lại với Việt Nam, số lượng xe điện hóa (hybird, plug-in, hybird và xe thuần điện) đang còn chiếm tỉ lệ rất ít. Cụ thể, vào năm 2019 là 140 xe điện, năm 2020 tăng lên 900 xe và đến đầu năm 2021 là 600 xe và 2 năm gần đây thì số lượng sử dụng xe điện đã tăng nhiều hơn. Hiện nay chưa có doanh nghiệp nào ngoài VinFast sản xuất và lắp ráp, nhìn chung các dòng xe điện hóa chưa phổ biến tại Việt Nam.

Bên cạnh đó chính sách khuyến khích phát triển xe điện tại Việt Nam hầu như thực sự quyết liệt. Để xe điện có thể phổ biến hơn, cơ sở hạ tầng cũng là một vấn đề trọng yếu, chủ yếu là các mô hình trạm sạc được xây dựng quy định như thế nào, ở đâu, số lượng bao nhiêu… cũng đang là một bài toán khó.

Cuối cùng, đó chính là sự nhận thức của người dân về tầm quan trọng của việc sử dụng xe điện. Việc sử dụng xe điện để phục vụ di chuyển của người dân không phải là một phương tiện mới, tuy nhiên nó chưa thực sự phổ biến. Chính vì sự tiện lợi và đa dạng về mẫu mã, kiểu dáng của xe xăng mà người dân dần quên đi những hậu quả của xe xăng đối với môi trường, chính là nơi đang ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của chúng ta hàng ngày, hàng giờ.

Một số những đề xuất, giải pháp

Đối mặt với những thách thức trên, thiết nghĩ Nhà nước cần đưa ra nhiều văn bản về phát triển và kiểm soát xe điện trong tương lai. Cần có những lộ trình về phát triển xe điện ở Việt Nam trong khoảng thời gian nhất định với những yêu cầu và mục tiêu cụ thể. Khuyến khích các nhà sản xuất và người tiêu dùng sử dụng xe ô tô điện, tạo tiền đề cho thị trường sản xuất kinh doanh xe điện vận hành. Không chỉ dừng lại ở đó, cần xây dựng các chính sách ưu đãi, hỗ trợ vượt trội nhằm thu hút các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trong lĩnh vực sản xuất, lắp ráp ô tô điện tại nước ta, phát triển các nguồn năng lượng tái tạo để cung cấp điện sạch cho các trạm sạc điện…

Cùng với những chính sách phát triển xe ô tô điện, việc đầu tư những mô hình trạm sạc xe điện để đảm bảo hạ tầng cho xe điện chạy cũng vô cùng quan trọng và cần kíp. Để khuyến khích người dân sử dụng nhiều hơn những phương tiện giao thông xanh, nhiều hãng xe điện tại Việt Nam đã có những giải pháp như lắp đặt nhiều trạm sạc miễn phí cho người dân tại các khu vực công cộng như siêu thị, công viên, trung tâm thương mại… Không những vậy, nhiều hãng xe điện cũng cho ra mắt nhiều dịch vụ hơn không chỉ dừng lại ở chở khách mà còn hướng đến những dịch vụ như giao hàng, giao đồ ăn, với nhiều ưu điểm về giá, dễ dàng sử dụng với hình thức đặt online và hơn hết là thân thiện hơn với môi trường.

Kết quả của những thay đổi trên là ngày càng xuất hiện nhiều màu áo xanh của những hãng xe điện như Xanh SM, tại các điểm giao thông công cộng ngày càng nhiều người lựa chọn xe bus điện, tàu điện như VinBus, Cát Linh - Hà Đông,…Tại các điểm du lịch, khu vui chơi, xe điện cũng dần được xuất hiện nhiều hơn và thay thế xe xăng.

Phát triển giao thông xanh hướng đến bảo vệ môi trường là một định hướng lâu dài, và đòi hỏi nhiều giải pháp để thay đổi nhận thức và hành vi của người dân về lợi ích khi sử dụng những phương tiện giao thông xanh, lợi ích của việc sử dụng phương tiện giao thông công cộng, hạn chế sử dụng những phương tiện cá nhân. Đặc biệt, nói không với những phương tiện gây ô nhiễm môi trường không khí hiện nay. Tuy nhiên, nói thì dễ nhưng đó vẫn còn là một bài toán vô cùng khó cần được thực hiện lâu dài và kiên trì.

Phương Nam

Sinh viên Đại học Văn hóa Hà Nội