Cụ thể hóa định hướng, chủ trương, tạo động lực phát triển kinh tế biển

Quy hoạch không gian biển quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045 được xây dựng trên quan điểm cụ thể hóa các định hướng, chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước về quản lý, khai thác và sử dụng không gian biển cho phát triển bền vững kinh tế biển.

Bảo đảm đồng bộ, thống nhất trên cơ sở tích hợp các quy hoạch có liên quan để tạo động lực phát triển KT-XH, văn hóa, BVMT, bảo tồn biển, bảo đảm QP-AN; dựa trên nền tảng điều kiện tự nhiên, hệ sinh thái biển, hải đảo và nhu cầu sử dụng của các ngành, lĩnh vực và địa phương có biển; bảo đảm phát triển bền vững, trên nền tảng tăng trưởng xanh, hài hòa giữa bảo tồn và phát triển; phát huy tối đa tiềm năng vị thế, lợi thế so sánh, lợi thế cạnh tranh của từng ngành, lĩnh vực và vùng biển, ven biển của Việt Nam; ưu tiên phát triển 6 ngành kinh tế biển, công tác nghiên cứu, điều tra cơ bản TNMT biển, đặc biệt là khoáng sản dưới đáy biển.

Duy trì chức năng, cấu trúc, khả năng chống chịu, sức chịu tải của các hệ sinh thái và các vùng, khu vực biển; bảo đảm khả năng cung cấp sản phẩm, dịch vụ thiết yếu của các hệ sinh thái, môi trường biển cho đời sống con người và sự phát triển của các ngành kinh tế biển; giữ gìn giá trị, phát huy truyền thống lịch sử, bản sắc văn hóa biển đi đôi với xây dựng xã hội gắn kết, thân thiện với biển.

Phát triển KT-XH biển dựa vào phương thức quản lý tổng hợp, liên ngành và khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên biển, hải đảo, nâng cao tính minh bạch, trách nhiệm và sự tham gia của các bên liên quan trong quản lý, khai thác, sử dụng không gian biển.

Huy động mọi nguồn lực, đặc biệt là nguồn tài chính ngoài ngân sách để đầu tư có trọng tâm, trọng điểm phát triển kinh tế biển; ưu tiên đầu tư NSNN cho công tác nghiên cứu, điều tra cơ bản TNMT biển, hoàn thiện cơ sở dữ liệu, đào tạo nguồn nhân lực về biển và thực hiện Quy hoạch; kết hợp huy động các nguồn lực trong và ngoài nước; chủ động, nâng cao hiệu quả hội nhập, hợp tác quốc tế.

Theo Cục Biển và Hải đảo Việt Nam, tư tưởng xuyên suốt Quy hoạch là bảo đảm hài hòa giữa phát triển KT-XH, bảo đảm QP-AN với bảo tồn các giá trị tự nhiên, sinh thái, đa dạng sinh học, kỳ quan thiên nhiên, BVMT và phát huy các giá trị văn hóa, xã hội, phát huy truyền thống lịch sử, bản sắc văn hóa biển.

Quy hoạch không gian biển hướng đến mục tiêu vào năm 2050, toàn bộ các vùng biển Việt Nam được quản lý hiệu quả và sử dụng bền vững theo không gian, đáp ứng yêu cầu phát triển KT-XH và QP-AN, phù hợp với điều kiện tự nhiên, KT-XH, sức chống chịu, sức tải môi trường, hệ sinh thái biển, hải đảo và hoàn thành mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia giàu, mạnh về biển.

Đồng thời, Quy hoạch sẽ cụ thể hóa các mục tiêu, nội dung và giải pháp chính của Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, phù hợp với các chủ trương, định hướng của Đảng, quy hoạch quốc gia có liên quan và Chiến lược khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên, BVMT biển và hải đảo đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Bên cạnh đó, Quy hoạch đảm bảo việc khai thác và sử dụng hiệu quả, bền vững tài nguyên vùng bờ trong khả năng chống chịu, phục hồi của hệ sinh thái và chịu tải của môi trường để thúc đẩy phát triển các ngành kinh tế biển theo hướng xanh, tuần hoàn, hiện đại, tạo động lực phát triển kinh tế đất nước.

Bộ trưởng Bộ TN&MT Đặng Quốc Khánh đánh giá Quy hoạch không gian biển quốc gia là loại quy hoạch đa ngành, lần đầu tiên được lập ở Việt Nam; mang tính tổng hợp, khó về chuyên môn. Quy hoạch được lập theo cách tiếp cận không gian, nhằm phân bổ, sắp xếp không gian biển cho các ngành, lĩnh vực hoạt động, thông tin, dữ liệu đầu vào cho việc lập quy hoạch phức tạp, mang tính tổng hợp và đa ngành. Hội đồng ghi nhận, đánh giá cao Bộ TN&MT đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, các ngành, các địa phương có biển, các nhà khoa học tổ chức xây dựng Quy hoạch không gian biển quốc gia bảo đảm được các yêu cầu đặt ra. Hồ sơ Quy hoạch đã được chuẩn bị công phu, đảm bảo tuân thủ quy trình, quy định của Luật Quy hoạch và Nghị định số 37/2019/ND-CP.

Hội đồng cũng đánh giá nội dung quy hoạch phù hợp với Nhiệm vụ lập quy hoạch đã được Chính phủ phê duyệt, đảm bảo tính kế thừa, tính động và mở để phù hợp với thực tiễn. Việc thể hiện quan điểm, mục tiêu tổng quát, mục tiêu cụ thể phù hợp, rõ ràng; toàn bộ nội dung của Quy hoạch không gian biển quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045 được các thành viên Hội đồng thống nhất cao.

Hình thành các khu vực kinh tế biển vững mạnh

Việt Nam hiện có 28 tỉnh, thành có biển với 125 huyện ven biển, trải dọc theo bờ biển dài hơn 3.260 km, từ Quảng Ninh đến Kiên Giang. Tại các địa phương có biển này, việc khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên biển đã được nhiều địa phương thể hiện trong các quy hoạch phát triển thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Hà Tĩnh là một trong hai tỉnh đầu tiên của cả nước được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch Tỉnh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Theo đó, đến năm 2030, Hà Tĩnh đặt mục tiêu phát triển nhanh và bền vững các ngành kinh tế biển và khu vực ven biển, nhất là các lĩnh vực kinh tế biển chủ lực theo thứ tự ưu tiên: Du lịch và dịch vụ biển; kinh tế hàng hải; khai thác tài nguyên khoáng sản biển; nuôi trồng và khai thác hải sản; công nghiệp ven biển; năng lượng tái tạo và các ngành kinh tế biển mới; nâng cao đời sống và sinh kế cộng đồng.

Quy hoạch tỉnh Quảng Ninh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt từ tháng 2/2023 đặt mục tiêu đến năm 2030, Quảng Ninh sẽ là một trong những trung tâm phát triển năng động, toàn diện; trung tâm kinh tế biển bền vững của cả nước với đóng góp GRDP từ kinh tế biển là 25% trên cơ sở phát triển du lịch - dịch vụ; đầu tư xây dựng hệ thống cảng biển nước sâu, các âu tàu du lịch đẳng cấp quốc tế gắn với phát triển kinh tế chuỗi khu kinh tế, khu đô thị biển - ven biển cận kề; một trong những cửa ngõ trung chuyển hướng biển của khu vực; phát triển khai thác và nuôi trồng thủy sản ven biển và trên biển (nuôi biển) công nghệ cao, hiệu quả và bền vững,…

Quy hoạch tỉnh Kiên Giang đã được Hội đồng Thẩm định quy hoạch tỉnh thông qua cũng định hướng sẽ trở thành trung tâm kinh tế biển của quốc gia ở khu vực miền Tây với việc hình thành khu kinh tế biển và khu kinh tế đất liền hướng biển. Theo đó, Kiên Giang sẽ hình thành khu kinh tế tổng hợp đa ngành, đa lĩnh vực với trọng tâm phát triển là du lịch, dịch vụ, đô thị, công nghiệp ven biển, nuôi trồng và khai thác hải sản, năng lượng tái tạo và các ngành kinh tế biển mới.

Bạc Liêu là một tỉnh ven biển thuộc bán đảo Cà Mau có chiều dài bờ biển 56 km. Hồ sơ Quy hoạch tỉnh Bạc Liêu thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 vừa được Hội đồng Thẩm định quy hoạch tỉnh thông qua với việc đưa ra một trong các đột phá phát triển địa phương thời gian tới có gắn với biển.

Tại không ít các phiên họp thẩm định quy hoạch tỉnh, nhiều chuyên gia nhấn mạnh quan điểm, các định hướng, phương án phát triển trong quy hoạch tỉnh phải đảm bảo tính đồng bộ giữa các ngành; gắn kết với các định hướng lớn trong các quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch ngành, quy hoạch vùng. Do đó, các địa phương cần tiếp tục rà soát, xem xét các vấn đề, định hướng lớn trong phát triển kinh tế nói chung và kinh tế biển nói riêng để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ và hiệu quả của quy hoạch.

Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Minh Ngân cho biết, về Quy hoạch không gian biển quốc gia, đây là một trong ba quy hoạch quốc gia trình Quốc hội. Quy hoạch không gian biển quốc gia là quy hoạch đa ngành, mang tính tổng hợp, định hướng cho các hoạt động khai thác, sử dụng tài nguyên biển, hải đảo theo hướng bền vững. Quy hoạch được lập theo cách tiếp cận phân bổ, sắp xếp không gian biển cho các ngành, lĩnh vực hoạt động. Quy hoạch có ý nghĩa quan trọng, tạo ra một sự thống nhất hữu cơ trong hệ thống quy hoạch phát triển đất nước, giữa vùng đất liền, vùng biển và vùng trời, thúc đẩy phát triển KT-XH, BVMT và các hệ sinh thái, góp phần giữ vững chủ quyền đất nước.

NGUYỄN LÊ

Cục Biển và Hải đảo Việt Nam

Nguồn: Tạp chí Tài nguyên và Môi trường số 20 (Kỳ 2 tháng 10) năm 2023