Nỗ lực triển khai các hoạt động bảo vệ tầng ô-dôn

Hội thảo tham vấn hoàn thiện Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất được kiểm soát và kết quả khảo sát, đánh giá việc thực hiện quy định pháp luật về bảo vệ tầng ô-dôn; Tổ chức tham quan mô hình thiết lập trạm trộn hệ nước tại doanh nghiệp chuyển đổi công nghệ sản xuất xốp, trong đó sẽ trao đổi kinh nghiệm với các doanh nghiệp về những bài học thành công trong chuyển đổi công nghệ, thuận lợi và khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện.

Theo ông Nguyễn Tuấn Quang – Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu phát biểu tại buổi lễ

Chia sẻ về kết quả thực hiện quản lý loại trừ các chất được kiểm soát theo Nghị định thư Montreal tại Việt Nam, Phó trưởng phòng Phòng Giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và Bảo vệ tầng ô - dôn Nguyễn Đặng Thu Cúc cho biết: Trong nhiều năm qua, Việt Nam đã chung tay với cộng đồng quốc tế nỗ lực triển khai các hoạt động bảo vệ tầng ô-dôn, kiểm soát và loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn (CFC, Halon, CTC, HCFC, Methyl Bromide), chất gây hiệu ứng nhà kính (HFC). Đã loại trừ hoàn toàn tiêu thụ các chất CFC, Halon, CTC từ ngày 01/01/2010 và hạn chế nhập khẩu các chất Methyl bromide (chỉ sử dụng cho mục đích khử trùng).

Trong giai đoạn 2020-2025, Việt Nam thực hiện loại trừ 35% mức tiêu thụ cơ sở các chất hydrochlorofluorocarbons (HCFC), lượng hạn ngạch nhập khẩu các chất HCFC áp dụng cho Việt Nam chỉ còn 2.600 tấn, sẽ giảm dần trong giai đoạn sau đó để dừng nhập khẩu các chất HCFC vào năm 2040. Triển khai lộ trình loại trừ các chất HFC nhằm mục tiêu không gia tăng lượng tiêu thụ các chất HFC trong giai đoạn 2024-2028, loại trừ 10% lượng tiêu thụ các chất HFC vào năm 2029 cho đến năm 2034 và giảm dần tiến tới loại trừ 80% lượng tiêu thụ các chất HFC vào năm 2045. Đặc biệt, Bộ TN&MT đang hoàn hiện việc xây dựng dự thảo Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn, chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát. Kế hoạch có ý nghĩa rất quan trọng, là cơ sở để thực hiện Nghị định thư Montreal. Kế hoạch đề ra lộ trình đến năm 2045, các chất làm suy giảm tầng ô-dôn và các chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát theo Nghị định thư Montreal được quản lý hiệu quả và loại trừ dần theo lộ trình thông qua việc chuyển đổi sang công nghệ sử dụng các chất có tiềm năng làm nóng lên toàn cầu thấp hoặc bằng 0, phấn đấu đạt mục tiêu giảm phát thải 11,2 triệu tấn CO2tđ.

Dự thảo Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn, chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát gồm 7 phần. Dự thảo nêu rõ bối cảnh; quan điểm; mục tiêu; đề xuất các nhiệm vụ giải pháp cũng như nguồn kinh phí để thực hiện,...Tại Hội thảo, đại diện các công ty, doanh nghiệp đã chia sẻ kinh nghiệm trong việc thực thi quy định pháp luật về thu gom, lưu trữ, tái chế, tái sử dụng và xử lý các chất được kiểm soát.

Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu Nguyễn Tuấn Quang cho biết, năm 2023, Liên hợp quốc đã đưa ra chủ đề cho Ngày Quốc tế Bảo vệ tầng ô-dôn 16/9 là “Nghị định thư Montreal: Khôi phục tầng ô-dôn và giảm thiểu biến đổi khí hậu”. Đây có thể xem như lời khẳng định với thế giới rằng quá trình phục hồi tầng ô-dôn trong gần 4 thập kỷ đang diễn ra đúng hướng, và việc tiếp tục triển khai Nghị định thư Montreal về các chất làm suy giảm tầng ô- dôn sẽ đóng góp tích cực cho mục tiêu chung hạn chế sự nóng lên toàn cầu. Một trong những bước tiến mạnh mẽ trong công tác quản lý, bảo vệ tầng ô-dôn là việc luật hóa các quy định về bảo vệ tầng ô-dôn tại Điều 92 trong Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật bao đã đề ra các nội dung cơ bản về lộ trình quản lý, loại trừ các chất theo trách nhiệm và nghĩa vụ của Việt Nam thực hiện Nghị định thư Montreal; trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan đến các chất được kiểm soát; quy định nguyên tắc quản lý và trách nhiệm phối hợp giữa các cơ quan nhà nước trong quản lý các chất được kiểm soát, quy định về mức phạt áp dụng đối với các hành vi vi phạm về sử dụng chất được kiểm soát.

Việt Nam đã chủ động và tích cực thực hiện ứng phó biến đổi khí hậu, bảo vệ tầng ô-dôn

Để thực hiện mục tiêu chung theo Nghị định thư Montreal, cần có sự hỗ trợ của các đối tác quốc tế, hợp tác chặt chẽ giữa các chính phủ, giữa các bộ, ngành, địa phương và đặc biệt là sự tham gia thực hiện của doanh nghiệp. Việt Nam đã chủ động và tích cực thực hiện các điều ước, thỏa thuận đã tham gia, ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết và nội luật hóa các cam kết quốc tế để nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý Nhà nước về biến đổi khí hậu, bảo vệ tầng ô-dôn. Dưới đây là một số kết quả quan trọng đạt được những năm gần đây: 

Nội dung về bảo vệ tầng ô-dôn được quy định tại Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật. Nghị định số 06/2022/NĐ-CP của Chính phủ quy định về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-dôn đã quy định lộ trình quản lý, loại trừ các chất theo trách nhiệm và nghĩa vụ của Việt Nam thực hiện Nghị định thư Montreal; trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan đến các chất được kiểm soát; quy định nguyên tắc quản lý và trách nhiệm phối hợp giữa các cơ quan nhà nước trong quản lý các chất được kiểm soát. Thông tư số 01/2022/TT-BTNMT của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định chi tiết thi hành Luật Bảo vệ môi trường về ứng phó với biến đổi khí hậu, trong đó đã quy định chi tiết danh mục, hướng dẫn sử dụng, thu gom, vận chuyển, tái chế, tái sử dụng và xử lý các chất được kiểm soát bởi Nghị định thư Montreal. Chính phủ ban hành Nghị định số 45/2022/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường bao gồm các điều quy định về mức phạt áp dụng đối với các hành vi vi phạm về sử dụng các chất được kiểm soát tại các Điều 45, 46. 

Toàn cảnh buổi lễ

Cục Biến đổi khí hậu đã phối hợp với Cục Điều tra chống buôn lậu thuộc Tổng cục Hải quan và các đơn vị chức năng trực thuộc tổ chức nhiều cuộc hội thảo phổ biến quy định quản lý và việc kiểm soát xuất, nhập khẩu các chất làm suy giảm tầng ô-dôn theo Nghị định thư Montreal cho hơn cán bộ hải quan tại các vùng, miền trong cả nước. Dự kiến đến hết năm 2023 sẽ tổ chức tập huấn nghiệp vụ cho 330 cán bộ hải quan tại các vùng, miền trên cả nước. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước cần tăng cường phối hợp liên ngành trong kiểm tra, giám sát thực thi pháp luật; tăng cường kiểm soát xuất nhập khẩu và sử dụng các chất được kiểm soát; hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi công nghệ không sử dụng các chất theo lộ trình kiểm soát; triển khai các chương trình tăng cường năng lực, đào tạo nâng cao tay nghề cho cán bộ kỹ thuật trong lĩnh vực dịch vụ bảo dưỡng sửa chữa thiết bị lạnh và điều hòa không khí; đào tạo, cấp chứng chỉ kỹ năng nghề cho đội ngũ kỹ thuật viên…

Trên cơ sở Bản ghi nhớ hợp tác đã ký kết tháng 10 /2021, Cục Biến đổi khí hậu phối hợp với Hội Khoa học kỹ thuật Lạnh và Điều hòa không khí, Viện khoa học công nghệ Nhiệt - Lạnh triển khai hoạt động đào tạo giảng viên nguồn, tập huấn dành cho cán bộ kỹ thuật đến từ các trường cao đẳng, trung cấp nghề và các cơ sở sửa chữa, bảo dưỡng thiết bị lạnh trên cả nước. Kết thúc chương trình đã đạt được mục tiêu đề ra: tổ chức đào tạo giảng viên nguồn cho gần 188 giảng viên đến từ các trường cao đẳng, trung cấp nghề; tập huấn cho 3.068 kỹ thuật viên từ các cơ sở sửa chữa, bảo dưỡng trên cả nước. Dự kiến đến hết 2023, trang bị tổng số 300 bộ đồ nghề sửa chữa cho 300 cơ sở sửa chữa, bảo dưỡng điều hoà không khí và 110 bộ đồ nghề giảng dạy cho 110 trường cao đẳng, trung cấp nghề đào tạo về lĩnh vực sửa chữa, bảo dưỡng thiết bị lạnh và điều hoà không khí; 20 bộ thiết bị đo dò gas cho các doanh nghiệp sử dụng thiết bị lạnh công nghiệp để các doanh nghiệp thực hiện quản lý rò rỉ HCFC-22 trong quá trình sản xuất.

Sau hơn 4 năm triển khai, đã hỗ trợ 10 doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi công nghệ không sử dụng các chất làm suy giảm tầng ô-dôn, trong đó có 6/10 tiểu dự án đã hoàn thành và đi vào hoạt động. Điển hình trong các lĩnh vực gồm: Sản xuất thiết bị lạnh; Sản xuất xốp; Sản xuất điều hòa không khí; Thiết lập trạm trộn hệ nước. Về hỗ trợ kỹ thuật, triển khai nhiều hoạt động hỗ trợ công tác quản lý nhà nước như xây dựng tiêu chuẩn đánh giá năng lực và chứng nhận kỹ thuật viên lĩnh vực dịch vụ bảo dưỡng điều hòa không khí, tiêu chuẩn quốc gia về sử dụng các chất trợ nở có tính cháy trong sản xuất xốp, tiêu chuẩn sử dụng môi chất lạnh có tính cháy trong sản xuất điều hòa không khí treo tường, và tài liệu kỹ thuật hướng dẫn chuyển đổi công nghệ loại trừ HCFC-22, xác minh số liệu tiêu thụ HCFC các năm từ 2019 đến 2023,… và thiết lập cơ sở dữ liệu hoạt động đào tạo và tăng cường năng lực thực thi Nghị định thư Montreal.

Phương Đông