Quần thể Di tích chùa - nghè Diêm Phố, từ xa xưa đã rất nổi tiếng được nhiều người dân các địa phương ven biển Hậu Lộc cũng như trong vùng biết đến. Diêm Phố - tên gọi xưa, nay thuộc xã Ngư Lộc, một trong 5 xã vùng biển của huyện Hậu Lộc. Trải qua biến cố thời gian, lịch sử và xâm thực của nước biển, cụm di tích nghè - chùa - phủ - miếu Diêm Phố được di chuyển nhiều lần và hiện tại được đặt trên địa bàn thôn Ninh Phú, xã Đa Lộc. 

Với những giá trị về văn hóa và kiến trúc nghệ thuật, năm 1991 quần thể di tích Nghè – Chùa Diêm Phố đã được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh. Vào những ngày rằm, mùng 1, dịp lễ, Tết hàng năm, người dân địa phương và quanh vùng lại nô nức đến đây bày tỏ sự cầu mong biển lặng, sóng êm, mưa thuận, gió hòa để yên tâm ra khơi bám biển mang theo niềm hy vọng sẽ đánh bắt được nhiều cá tôm và bình an trở về.

Ông Nguyễn Văn Minh, Bản quản lý Cụm Di tích Diêm phố xã Ngư Lộc, huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa cho biết, trong cụm di tích này là đền Thánh Cả và chùa Liên Hoa, đền Ngọc Lân Ngư Ông, đền Quốc Mẫu Hoàng Thiên, khu tưởng niệm Bác Hồ…được lưu giữ đến bây giờ và đã đi vào tiềm thức của người dân Diêm phố xưa, Ngư Lộc ngày nay.

Hiện tại trên địa bàn huyện Hậu Lộc có 51 di tích được xếp hạng, trong đó có 1 di tích quốc gia đặc biệt, 3 di tích quốc gia và 47 di tích cấp tỉnh. Nổi bật là Khu di tích Quốc gia đặc biệt đền Bà Triệu, chùa Sùng Nghiêm Diên Thánh, khu di tích lịch sử Mẹ Tơm. Hàng năm trên địa bàn huyện duy trì tổ chức 14 lễ hội truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa, tiêu biểu như lễ hội Đền Bà Triệu, lễ hội Cầu ngư, lễ hội Đền Đức Thánh cả, lễ hội đền Bà Triệu, lễ hội đền Hàn, lễ hội làng văn hóa Duy Tinh – chùa Sùng Nghiêm Diên Thánh…

Hơn 10 năm qua, huyện Hậu Lộc, đã huy động các nguồn lực để bảo vệ chống xuống cấp và tu bổ, tôn tạo gần 20 di tích với kinh phí hàng chục tỷ đồng. Hiện nay, các di tích quan trọng như Cụm di tích chùa - nghè Diêm Phố, Đền Đức Thánh Cả, Chùa Sùng Nghiêm Diên Thánh; Khu lưu niệm đồng chí Lê Hữu Lập, Nhà lưu niệm Mẹ Tơm...đều đã được trùng tu, tôn tạo, trở thành địa chỉ giáo dục truyền thống văn hóa, cách mạng của quê hương cho thế hệ trẻ và đáp ứng nhu cầu đời sống sinh hoạt văn hóa tinh thần cho người dân,

Bà Vũ Thị Hà, Phó chủ tịch UBND huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa cho biết, để phát huy tốt giá trị các di tích và di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn, trong thời gian qua, với chủ trương của Trung ương, của tỉnh, cấp ủy chính quyền địa phương luôn luôn quan tâm, có nhiều văn bản chỉ đạo đến cơ sở, tập trung tuyên truyền để người dân trên địa bàn nhận thức đúng và có trách nhiệm với các di tích. Cùng với đó tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, do đó trong thời gian qua, các di tích trên địa bàn đã được tu bổ, sửa sang, làm mới.

Phát huy những kết quả đạt được trong công tác bảo vệ, trùng tu tôn tạo các di tích và bảo tồn các giá trị văn hóa phi vật thể, cùng với việc kiện toàn các Ban quản lý di tích, huyện Hậu Lộc, tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền về giá trị di tích lịch sử, ý nghĩa các hoạt động lễ hội và phổ biến các quy định của pháp luật đến người dân; phục dựng các hoạt động văn hóa truyền thống và các trò chơi dân gian trong lễ hội. 

Đồng thời chỉ đạo các ngành, các ban quản lý di tích, ban tổ chức lễ hội và cấp uỷ, chính quyền cơ cở, tăng cường sự phối hợp, nâng cao tinh thần trách nhiệm; kịp thời giải quyết, chấn chỉnh những phát sinh, tồn tại diễn ra trong hoạt động lễ hội trên địa bàn, hướng dẫn Nhân dân và du khách thực hiện nếp sống văn minh khi tham gia lễ hội, tham quan di tích. Đồng thời gắn kết chặt chẽ giữa công tác quản lý, bảo vệ, khai thác và phát huy hiệu quả các giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể gắn với phát triển du lịch nhằm đóng góp vào sự tăng trưởng kinh tế - xã hội của địa phương.

Nguồn: Bản tin THNM/TTV