Các diễn giả là chuyên gia các bộ, ngành, doanh nghiệp tại hội thảo

Đại diện của các bộ, ngành, chuyên gia kinh tế, tài chính và doanh nghiệp đã có nhiều tham luận và ý kiến đóng góp về thực trạng cùng những đề xuất để tạo nên một thị trường tín chỉ carbon Việt Nam phát triển bền vững.

Thị trường carbon hay còn gọi là thị trường trao đổi tín chỉ giảm phát thải khí nhà kính (tín chỉ carbon) là loại hình thị trường mà hàng hóa được mua và bán trong thị trường là lượng khí nhà kính được cắt giảm của một đơn vị phát thải/hấp thụ khi hoạt động giữa bên mua và bên bán.

Thị trường này hình thành từ Nghị định thư Kyoto của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu được thông qua vào năm 1997. Nguồn doanh thu từ tín chỉ carbon sẽ là nguồn hỗ trợ tài chính cho các dự án giảm (hay dự kiến làm giảm) phát thải khí nhà kính dưới dạng đặt mua lượng giảm phát thải này.

Theo đó, một tín chỉ carbon có thể giao dịch tương đương với một tấn carbon dioxide hoặc lượng tương đương của một loại khí nhà kính khác được giảm thiểu hoặc tránh được. Các bên tham gia mua/bán là các doanh nghiệp trong nước trao đổi với nhau hoặc giữa các tổ chức trong nước và các tổ chức quốc tế (có thể các tổ chức tài chính, hoặc doanh nghiệp). Một bên sẽ trả tiền cho một bên khác để đổi lại một lượng nhất định Giảm phát thải khí nhà kính.

Đông đảo đại biểu đã tham dự cuộc hội thảo

Tại Việt Nam, việc phát triển thị trường carbon tuân thủ tại Việt Nam (Thị trường tuân thủ được tạo ra và điều tiết bởi các quy định giảm phát thải khí nhà kính bắt buộc của quốc gia, khu vực hoặc quốc tế) sẽ góp phần thực hiện mục tiêu giảm nhẹ phát thải khí nhà kính theo đóng góp do quốc gia tự quyết định với chi phí của doanh nghiệp và xã hội thấp, tạo dòng tài chính mới cho hoạt động cắt giảm phát thải khí nhà kính, thúc đẩy chuyển đổi xanh, phát triển công nghệ phát thải thấp.

Điều này góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam ở trong nước và trên thị trường thế giới, phát triển nền kinh tế carbon thấp và chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, hướng tới đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Văn Thanh phát biểu khai mạc hội thảo

Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Văn Thanh, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế-ngân sách Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng quản lý Viện IDE cho biết, việc tham gia thị trường tín chỉ carbon mang lại nhiều lợi ích không chỉ cho doanh nghiệp mà còn cho cả cộng đồng.

Bên cạnh lợi ích kinh tế, đó còn là lợi ích môi trường và xã hội, thúc đẩy phát triển bền vững. Tham gia thị trường tín chỉ carbon cũng tạo động lực cho các doanh nghiệp thực hiện biện pháp để giảm phát thải khí nhà kính, giúp chuyển đổi nền kinh tế trung hòa carbon. Về mặt kinh tế, phát triển thị trường tín chỉ carbon làm tăng giá trị của những cánh rừng của Việt Nam, tạo ra giá trị bền vững của rừng. Đồng thời phát triển thị trường tín chỉ carbon giúp nhà quản lý có công cụ chính sách hiệu quả để thực hiện cam kết giảm phát thải khí nhà kính với chi phí thấp nhất.

Các diễn giả thuyết trình và trao đổi ý kiến tại hội thảo

Theo dự thảo Đề án “Thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam”, trong giai đoạn năm 2025-2028, thị trường carbon sẽ được triển khai thí điểm trên toàn quốc. Từ năm 2029, thị trường carbon được vận hành chính thức trên toàn quốc; bổ sung các loại tín chỉ carbon được xác nhận để giao dịch trên thị trường; mở rộng chủ thể được tham gia giao dịch tín chỉ carbon trên sàn…

Tuy nhiên, việc hình thành và vận hành thị trường tín chỉ carbon tại Việt Nam hiện đang đối diện với nhiều khó khăn và thách thức. Nhận thức về thị trường này của doanh nghiệp, tổ chức và xã hội vẫn còn hạn chế, trong khi việc tham gia thị trường tín chỉ carbon tại nước ta còn những vấn đề như quy định của pháp luật Việt Nam về tín chỉ carbon (cơ sở pháp lý để được công nhận tín chỉ carbon hiện nay tại Việt Nam); những mặt tích cực, những thiếu sót, bất cập, vướng mắc liên quan tín chỉ carbon hiện nay tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, nhận thức về lợi ích khi tham gia thị trường tín chỉ carbon của doanh nghiệp (cả doanh nghiệp phát thải lẫn doanh nghiệp cung cấp, kinh doanh tín chỉ carbon) và người dân cũng chưa đầy đủ…

Tiến sĩ Nguyễn Anh Tú đã nêu bật những hạn chế trong phát triển thị trường tín chỉ carbon tại Việt Nam

Theo Tiến sĩ Nguyễn Tú Anh, Giám đốc Trung tâm Thông tin, phân tích và dự báo kinh tế thuộc Ban Kinh tế Trung ương, trên thế giới hiện có khoảng 73 cơ chế carbon, tính cả ở thị trường tự nguyện và bắt buộc, đang được vận hành ở cấp quốc gia và cấp địa phương. Các cơ chế này hiện đang phủ khoảng 23% trong tổng lượng phát thải khí nhà kính toàn cầu. Việc tham gia thị trường tín chỉ carbon mang lại nhiều lợi ích không chỉ cho doanh nghiệp mà còn cho cả cộng đồng về kinh tế và môi trường, xã hội, thúc đẩy phát triển bền vững. Trên bình diện toàn cầu, thị trường tín chỉ carbon là công cụ thị trường hiệu quả nhất giảm phát thải khí nhà kính một cách công bằng nhằm mục tiêu ứng phó với quá trình biến đổi khí hậu khốc liệt hiện nay.

Mặc dù có những lợi ích lớn như vậy, nhưng trong cuộc khảo sát gần đây của công ty cổ phần tư vấn năng lượng và môi trường, tại Việt Nam, có hơn 50% doanh nghiệp trên tổng số 537 doanh nghiệp chỉ biết sơ qua về hệ thống trao đổi hạn ngạch phát thải (ETS) và thị trường carbon, và chỉ 1,27% doanh nghiệp biết về ETS và thị trường tín chỉ carbon. Như vậy có thể thấy, hầu như các doanh nghiệp Việt Nam chưa có đủ hiểu biết và quan tâm đến thị trường với nhiều ưu thế này.

Đề xuất giải pháp về thực trạng nêu trên, Tiến sĩ Nguyễn Tú Anh cho rằng, cần có một hành lang pháp lý đồng bộ, đầy đủ xác định rõ quyền và nghĩa vụ các bên tham gia, nguyên tắc xác định sản phẩm, nguyên tắc xác định quyền sở hữu, quyền định đoạt, nguyên tắc xác định giá cả giao dịch và các chuẩn mực phải tuân thủ. Do thị trường tín chỉ carbon là một dạng thị trường đặc biệt mua bán quyền phát thải và năng lực hấp thụ khí nhà kính, do đó những điều kiện cơ bản trên đây vẫn chưa được đáp ứng. Sau khi kiểm kê một cách đáng tin cậy, mới có căn cứ để bàn đến việc ban hành hạn mức phát thải, từ hạn mức phát thải mới hình thành nên nhu cầu của thị trường tín chỉ carbon.

Tiến sĩ Nguyễn Sĩ Dũng đề xuất cần có cơ chế tài chính cho các doanh nghiệp mua bán tín chỉ carbon

Tại buổi tham luận, Tiến sĩ Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội đề xuất, để tháo gỡ khó khăn cũng như tận dụng tiềm năng thị trường carbon, cần cung cấp cơ chế tài chính cho các doanh nghiệp và tổ chức mua bán tín chỉ cácbon, hạn ngạch phát thải khí nhà kính, từ đó thúc đẩy việc giảm phát thải và nghiên cứu, sản xuất năng lượng xanh, sạch. Thị trường carbon triển khai tại Việt Nam sẽ mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp trong việc giảm phát thải khí nhà kính và tham gia vào nền kinh tế xanh.

Tiến sĩ, luật sư Phạm Hồng Điệp, đại diện cho các doanh nghiệp phát biểu tại hội thảo

Đại diện cho các doanh nghiệp, Tiến sĩ, luật sư Phạm Hồng Điệp, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần Shinec, đơn vị là chủ đầu tư Khu công nghiệp sinh thái Nam Cầu Kiền (Hải Phòng) đã chia sẻ những nhận định về phát triển thị trường tín chỉ carbon chính là hành trình Net Zero cùng đề xuất về khung phát triển tín chỉ carbon tại Việt Nam và những chuyển đổi để bắt đầu hành trình Net Zero.Tiến sĩ Phạm Hồng Điệp nhấn mạnh: Thị trường tín chỉ carbon quan trọng, vì đây là nguồn vốn quan trọng, đóng góp tính minh bạch, cam kết hành động vì khí hậu và chiến lược phát triển bền vững của mỗi quốc gia, tổ chức, doanh nghiệp, cách tham gia chiến lược vào thị trường carbon trong bối cảnh thực hiện giảm phát thải khí nhà kính của Việt Nam.

Viện trưởng Viện IDE Nguyễn Quốc Hải phát biểu kết luận hội thảo

Các đại biểu đã thảo luận trong hai phiên có chủ đề “Cơ hội để phát triển đúng hướng thị trường carbon tại Việt Nam” và “Thay đổi để thích ứng”. Theo ông Nguyễn Quốc Hải, Viện trưởng Viện IDE, hội thảo là một diễn đàn thiết thực để đại diện các bộ ngành trung ương, các chuyên gia về lĩnh vực thị trường tín chỉ carbon đưa ra những đề xuất để tạo dựng một thị trường chứng chỉ carbon tại Việt Nam phát triển đúng hướng, bền vững trong thời gian tới; thúc đẩy các doanh nghiệp tham gia vào thị trường tín chỉ carbon, đồng thời từng bước hình thành chiến lược để phát triển thị trường tín chỉ carbon Việt Nam một cách đúng hướng.

Theo nhandan.vn