Ngày 10/12/2023, tại Hoà Lạc, Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) tổ chức lễ kỷ niệm 30 năm Ngày Chính phủ ban hành Nghị định về ĐHQGHN và 117 năm truyền thống. Đây là mốc son quan trọng trong lịch sử phát triển ĐHQGHN; là dịp để ĐHQGHN tri ân và tăng cường kết nối, hợp tác với các bộ, ban, ngành trung ương, địa phương; các doanh nghiệp và đối tác trong và ngoài nước; đặc biệt là để tri ân các thế hệ thầy trò trong suốt 30 năm qua đã đồng hành vì sự phát triển của ĐHQGHN, qua đó giữ vững truyền thống, phát huy những giá trị cốt lõi, bồi đắp niềm tự hào và tăng cường tinh thần đoàn kết, sự đồng thuận trong triển khai chiến lược phát triển ĐHQGHN giai đoạn mới; đặc biệt đây chính là dịp để ĐHQGHN nhìn nhận, đánh giá những thành tựu và bài học kinh nghiệm trong thời gian qua, và hoạch định Chiến lược, những định hướng quan trọng để đưa ĐHQGHN phát triển lên tầm cao mới trong bối cảnh mới của đất nước và thời đại.

Tham dự lễ kỷ niệm có đồng chí Đỗ Văn Chiến, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; lãnh đạo các bộ, ban, ngành, địa phương, doanh nghiệp, các trường học, viện nghiên cứu, các đại sứ quán nước ngoài và các tổ chức quốc tế tại Việt Nam. Về phía ĐHQGHN có GS. TS. Lê Quân, Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội, các đồng chí trong Ban Giám đốc ĐHQGHN, lãnh đạo Văn phòng, các ban chức năng, lãnh đạo các đơn vị thành viên, trực thuộc ĐHQGHN cùng các thế hệ lãnh đạo, nhà khoa học, nhà giáo, nhà quản lý và học sinh, sinh viên, học viên cao học, nghiên cứu sinh của ĐHQGHN các thời kỳ.

Trong thư chúc mừng gửi ĐHQGHN, đồng chí Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, với tình cảm cá nhân, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng ghi nhận, chúc mừng, biểu dương và cảm ơn ĐHQGHN về những kết quả đã đạt được trong những năm qua, nhất là từ khi chuyển trụ sở chính tới khu đô thị mới tại Hoà Lạc. Đây là sự ghi nhận, động viên, khích lệ rất lớn với ĐHQGHN. Tổng Bí thư viết: "Sau 30 năm phấn đấu xây dựng và phát triển, ĐHQGHN đã đạt được những thành tích xuất sắc và thực sự trở thành trung tâm đào tạo, nghiên cứu khoa học đa ngành lớn, có vị trí đặc biệt quan trọng hàng đầu của đất nước, được quốc tế đánh giá và xếp hạng cao, có vai trò nòng cốt và đầu tàu trong hệ thống giáo dục đại học Việt Nam".

30 năm trưởng thành và phát triển vừa qua là hành trình của sự kiên trì đổi mới, phát triển vượt bậc, trở thành đại học hàng đầu, tiên phong của giáo dục Việt Nam, khẳng định vị thế trong nước và quốc tế của ĐHQGHN. Chặng đường ấy tuy chưa dài những cũng đủ để nhìn nhận, đánh giá những thành tựu và đóng góp của ĐHQGHN cho phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh của đất nước.

Hội nghị lần thứ tư Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khoá VII) đã ra Nghị quyết, trong đó chỉ rõ nhiệm vụ "xây dựng một số trường đại học trọng điểm quốc gia" để làm đầu tầu và nòng cốt cho giáo dục đại học nước nhà. ĐHQGHN được thành lập với vai trò và sứ mệnh đó. Ngày 10/12/1993, Thủ tướng Chính phủ ký Nghị định số 97/CP thành lập ĐHQGHN trên cơ sở tổ chức, sắp xếp lại 3 trường đại học lớn ở Hà Nội: Trường ĐH Tổng hợp Hà Nội, Trường ĐH Sư phạm Hà Nội I và Trường ĐH Sư phạm Ngoại ngữ Hà Nội.

ĐHQGHN là đại học tiên phong ở Việt Nam xây dựng và phát triển theo các tiêu chí cơ bản của đại học nghiên cứu, đổi mới sáng tạo, như chất lượng đội ngũ cán bộ giảng dạy và nghiên cứu. Sứ mệnh của ĐHQGHN là tiên phong đổi mới trong hệ thống giáo dục đại học Việt Nam. Đứng trước nhu cầu về nguồn nhân lực chất lượng cao để phục vụ nghiên cứu, quản lý và góp phần phát triển kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng và hội nhập quốc tế, ĐHQGHN huy động tối đa lực lượng các nhà khoa học, chủ động nghiên cứu đề xuất những chương trình đào tạo mới, hiện đại. ĐHQGHN liên tục đổi mới về phương thức đào tạo cũng như phát triển các chương trình đào tạo chuyên ngành, lĩnh vực nhằm phát huy thế mạnh tổng hợp của ĐHQGHN, đáp ứng nhu cầu của xã hội và yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Các mô hình đào tạo có tính tiên phong, sáng tạo và đặc sắc của ĐHQGHN nhận được hiệu ứng tích cực từ người học và xã hội. Cơ cấu ngành nghề đào tạo có bước phát triển đột phá, chuyển dịch theo hướng thích ứng với cuộc cách mạng chuyển đổi số, tăng tính ứng dụng và khả năng khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo. Với hơn 500 chương trình đào tạo ở các bậc đại học, thạc sĩ, tiến sĩ, từ lúc chỉ hoàn toàn các ngành khoa học cơ bản, đến nay, ĐHQGHN đã đẩy mạnh và phát triển thành công các ngành đào tạo về kỹ thuật công nghệ, khoa học sức khoẻ - y dược, các khoa học liên ngành. 

Từ năm 1995, GS, VS. Nguyễn Văn Đạo, với tầm nhìn xa, tổng hợp, bao quát, Lãnh đạo ĐHQGHN khi đó đã ký quyết định thành lập Trung tâm Đảm bảo chất lượng đào tạo và Nghiên cứu phát triển giáo dục (tiền thân của Viện Đảm bảo chất lượng, Trung tâm Khảo thí và Trung tâm Kiểm định chất lượng giáo dục của ĐHQGHN ngày nay). Những đóng góp của Trung tâm này về các tiêu chí đảm bảo chất lượng giáo dục, về xếp hạng đại học, các năng lực phẩm chất cần có dự tuyển vào đại học để xây dựng bài thi chuẩn hoá đánh giá năng lực, cũng như mở ngành và đào tạo đầu tiêu trong cả nước thạc sĩ và tiến sĩ về đo lường đánh giá trong giáo dục, cũng như những thành tựu khác đã đạt được trong lĩnh vực khảo thí, kiểm định và đảm bảo chất lượng giáo dục, một lần nữa chứng minh quyết định hết sức đúng đắn của lãnh đạo ĐHQGHN và khẳng định vị trí, vai trò tiên phong của ĐHQGHN trong đo lường đánh giá, đảm bảo chất lượng giáo dục và kiểm định chất lượng giáo dục ở Việt Nam, tiến dần ra khu vực và thế giới.

Mô hình đào tạo tài năng, chất lượng cao của ĐHQGHN sau đó đã được nhân rộng ở một số trường đại học của Việt Nam. Các hệ, chương trình đào tạo này đã góp phần quan trọng đưa 6 lĩnh vực của ĐHQGHN và top 400-500 trong bản xếp hàng QS, cũng như góp phần vào việc nâng cao tiềm lực KHCN và xếp hạng của ĐHQGHN lọt vào top 800 cơ sở giáo dục đại học hàng đầu thế giới.

Trong những năm gần đây, ĐHQGHN luôn đi đầu trong phát triển công nghệ, khởi nghiệp và chuyển giao tri thức, góp phần phát triển bền vững các vùng, địa phương. ĐHQGHN luôn được Nhà nước và Chính phủ tin tưởng, giao chủ trì xây dựng và triển khai nhiều dự án, nhiệm vụ khoa học quan trọng tầm quốc gia. Các nhà khoa học của ĐHQGHN đóng góp ý kiến tham gia nhiều Nghị quyết, Văn kiện của Đại hội Đảng các cấp; thúc đẩy những xu hướng khoa học mới, thực hiện những chương trình nghiên cứu có tầm vóc, mang giá trị thời đại, giá trị dân tộc và nhân văn lớn, mang ý nghĩa khoa học và thực tiễn cao đối với sự phát triển của xã hội, đât nước và những vấn đề mang tính toàn cầu.

Chiến lược phát triển của ĐHQGHN là theo mô hình đại học nghiên cứu, đổi mới sáng tạo. Do đó các chương trình đào tạo được xây dựng trên cơ sở tham khảo các chương trình đào tạo của các trường đại học tiên tiến trên thế giới. ĐHQGHN thực hiện triết lý đào tạo thông qua nghiên cứu, xây dựng các nhóm nghiên cứu mạnh để vươn tới đỉnh cao tri thức, rồi từ nghiên cứu đỉnh cao lại thúc đẩy đào tạo trình độ cao và thông qua đó phát triển tiềm lực khoa học công nghệ. Đến nay, ở ĐHQGHN có hàng trăm nhóm nghiên cứu, trong đó có 36 nhóm nghiên cứu đã được công nhận là nhóm nghiên cứu mạnh cấp ĐHQGHN, đóng vai trò dẫn dắt trong nhiều lĩnh vực và hướng nghiên cứu tiên tiến trong nước và khu vực. Dưới sự dẫn dắt của các nhà khoa học đầu ngành, các nhóm nghiên cứu đã đóng vai trò quan trọng trong việc đào tạo tài năng theo cá thể hoá, thúc đẩy công bố quốc tế và hoạt động đổi mới sáng tạo.

ĐHQGHN là một trong những đơn vị dẫn đầu cả nước về số lượng và chất lượng các công trình khoa học hàng năm với tỷ lệ công bố thuộc danh mục Scopus gia tăng trung bình khoảng 16%/năm và chiếm khoảng 10% tổng số công bố quốc tế của cả nước. Số lượng công bố thuộc danh mục WoS/SCOPUS của ĐHQGHN tăng dần theo các giai đoạn. Trong 30 năm qua, cán bộ, giảng viên, nhà nghiên cứu và người học thuộc ĐHQGHN đã công bố 11.477 công trình/bài báo được hệ thống cơ sở dữ liệu Scopus và Web of Science đánh chỉ mục; có 26.394 tác giả tham gia nghiên cứu; số lượng trích dẫn trung bình khoảng 15/công trình; có 108 sản phẩm KH&CN đã được cấp bằng độc quyền sáng chế/giải pháp hữu ích.

Trong xu thế phát triển cả về chiều rộng và chiều sâu, được sự ủng hộ của các cơ quan liên quan, ĐHQGHN sẽ tiếp nhận ĐH Hà Tĩnh là trường đại học thành viên, nâng cấp trở thành một trong những trung tâm đào tạo nghiên cứu của ĐHQGHN ở miền Trung để triển khai các chương trình KH&CN phục vụ thu hút đầu tư, phát triển kinh tế - xã hội các tỉnh ven biển, triển khai các dự án hợp tác với các quốc gia láng giềng là Lào và Campuchia.

ĐHQGHN luôn chú trọng đẩy mạnh hợp tác với doanh nghiệp, địa phương, góp phần giải quyết bài toán phát triển kinh tế - xã hội trong việc triển khai các chương trình khoa học cấp nhà nước và phát triển vùng, địa phương. Trong năm 2023, ĐHQGHN tiếp tục tham gia phát triển các chương trình nghiên cứu cấp quốc gia như Chương trình chip, bán dẫn, hydrogen, công nghệ sinh học, y-dược, khoa học biển, khoa học sức khoẻ,...

Năm 2018, ĐHQGHN lần đầu tiên được xếp vào nhóm 1.000 đại học hàng đầu thế giới theo bảng xếp hạng QS và tiếp tục duy trì thứ hạng số 1 của Việt Nam. Từ đó đến nay, ĐHQGHN đã không ngừng phát triển và củng cố vị trí trong nhóm 1.000 đại học hàng đầu thế giới. Năm 2022, ĐHQGHN đã trở thành đại học đầu tiên của Việt Nam giành được giải thưởng về Cải tiến chất lượng của tổ chức xếp hạng QS với 6 lĩnh vực được xếp hạng từ 350-600 thế giới. Năm 2023, 8 lĩnh vực của ĐHQGHN vào nhóm 1.000 trong bảng xếp hạng THE trong 10 lĩnh vực được xếp hạng thế giới, đứng trong nhóm 401-600 các trường đại học thế giới theo tiêu chuẩn của bảng xếp hạng THE, trong đó chỉ số chất lượng giáo dục đạt vị trí 70 thế giới (thứ 5 Đông Nam Á và thứ 1 ở Việt Nam).

Các nhà khoa học của ĐHQGHN trong một số lĩnh vực cũng được quốc tế đánh giá xếp hạng vào top những nhà khoa học có ảnh hưởng nhất thế giới và hàng đầu Việt Nam. Những thành công này của ĐHQGHN không chỉ khẳng định thành công 30 năm ĐHQGHN, của mô hình ĐHQG, mà còn góp phần khẳng định thành công của giáo dục đại học Việt Nam và thành công trong việc thực hiện chủ trương, đường lối đổi mới toàn diện nền giáo dục nước nhà như Nghị quyết 29 của Trung ương.

Qua 30 năm xây dựng và phát triển, ĐHQGHN đã không ngừng lớn mạnh cả về quy mô, lĩnh vực đào tạo lẫn trình độ và chất lượng đào tạo. Hiện nay, ĐHQGHN có hơn 5.000 cán bộ. Trong đó, tổng số cán bộ khoa học là 2.739 người; 66 giáo sư, 490 phó giáo sư, gần 1.700 tiến sĩ và tiến sĩ khoa học. Hiện nay, tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ của ĐHQGHN đạt tỉ lệ 62% (cao hơn gấp 2 lần tỉ lệ trung bình của cả nước); tỷ lệ giáo sư/phó giáo sư cao gấp 5 lần trung bình cả nước.

Đến thời điểm hiện tại, ĐHQGHN đã cơ bản hoàn chỉnh cơ cấu đa ngành, đa lĩnh vực với gần 37 đơn vị, gồm: Cơ quan ĐHQGHN; 9 trường đại học, 5 viện nghiên cứu khoa học do Thủ tướng Chính phủ thành lập; 2 trường, 2 khoa và 1 viện nghiên cứu trực thuộc; 2 trung tâm đào tạo và nghiên cứu; 15 đơn vị phục dịch, dịch vụ. Đặc biệt, hệ thống tổ chức đào tạo, nghiên cứu khoa học của ĐHQGHN có sự liên thông, liên kết hữu cơ, trong đó, các cán bộ khoa học làm việc tại các đơn vị là nguồn nhân lực dùng chung khi tham gia vào quá trình đào tạo và nghiên cứu khoa học.

Từ chỗ có hơn 50 ngành đào tạo, đến nay, ĐHQGHN đang triển khai 190 chương trình đào tạo bậc đại học, 198 chương trình đào tạo bậc thạc sĩ, 118 chương trình đào tạo bậc tiến sĩ. Quy mô những năm đầu chỉ khoảng 20.000 sinh viên chính quy và 50 nghiên cứu sinh. Đến nay, quy mô đào tạo của ĐHQGHN là 71.000 người học, trong đó có khoảng 50.000 sinh viên đại học chính quy, 5.000 học viên cao học, hơn 1.000 nghiên cứu sinh, 1.000 sinh viên quốc tế và hơn 10.000 học sinh trung học phổ thông. Từ năm 1993 đến nay, có khoảng 280.000 người tốt nghiệp ĐHQGHN, trong đó có 230.000 cử nhân, 43.000 thạc sĩ và gần 3.000 tiến sĩ.

Đặc biệt, hơn 60% nghiên cứu sinh của ĐHQGHN là các giảng viên đến từ các trường đại học, viện nghiên cứu trong cả nước. Với uy tín và chất lượng, ĐHQGHN thực sự trở thành nơi đào tạo "máy cái" - đào tạo đội ngũ giảng viên cho nhiều trường đại học cả nước.

Với cơ cấu đa ngành, đa lĩnh vực, ĐHQGHN có thế mạnh hơn tất cả các đại học khác ở chỗ có đầy đủ tiềm lực và đội ngũ có thể tham gia giải quyết những vấn đề khoa học và công nghệ trọng điểm của đất nước trong tất cả các lĩnh vực từ khoa học cơ bản trong tự nhiên và xã hội nhân văn đến kinh tế, luật, khoa học công nghệ, khoa học giáo dục, các lĩnh vực khoa học sức khoẻ và liên ngành.

ĐHQGHN tự hào được kế thừa bề dày lịch sử và truyền thống vẻ vang của 117 năm từ Đại học Đông Dương (1906), Đại học Quốc gia Việt Nam (1945) và Trường Đại học Tổng hợp (1956). Đó chính là, tầm nhìn trong tư duy, chất lượng cao, trình độ cao trong đào tạo và đỉnh cao, xuất sắc trong học thuật, chủ động hội nhập quốc tế; là truyền thống đào tạo và bồi dưỡng nhân tài, với tinh thần luôn tiên phong, đổi mới, sẵn sàng phụng sự quốc gia.

Sự phát triển bền bỉ và mạnh mẽ của ĐHQGHN luôn được lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Chính phủ quan tâm, ghi nhận. Trong suốt hành trình ấy, nhiều đơn vị thành viên của ĐHQGHN đã được đón nhận danh hiệu Anh hùng và các danh hiệu cao quý khác của Đảng và Nhà nước. ĐHQGHN vinh dự được đón nhận Huân hương Sao vàng vào năm 2006 - nhân dịp kỷ niệm 100 năm Đại học Đông Dương - tiền thân của ĐHQGHN, cùng nhiều danh hiệu cao quý khác của Đảng và Nhà nước trong suốt thời gian qua.

Tại Hội nghị lần thứ tám, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XIII đã ban hành Nghị quyết số 45 về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới. Theo đó Đảng và Nhà nước quyết tâm tập trung xây dựng cơ chế, chính sách đột phá và đầu tư nguồn lực để phát triển ĐHQGHN ngang tầm các nước tiên tiến, có đủ năng lực, điều kiện để giữ vai trò nòng cốt trong đào tạo, nghiên cứu và đưa ĐHQGHN vào nhóm 500 đại học hàng đầu thế giới.

Để ghi nhận những thành tích xuất sắc của ĐHQGHN góp phần vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ tổ quốc, nhân dịp kỷ niệm 30 năm Ngày Chính phủ ban hành Nghị định về ĐHQGHN và 117 năm ngày truyền thống, Chủ tịch nước đã quyết định tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhất cho ĐHQGHN.

Trong khuôn khổ lễ kỷ niệm, lãnh đạo ĐHQGHN đã trao tặng kỷ niệm chương "Vì sự nghiệp phát triển ĐHQGHN" cho 166 cá nhân nhằm ghi nhận và tri ấn các cá nhân trong và ngoài ĐHQGHN có những thành tích xuất sắc, đóng góp xuất sắc, góp phần xây dựng và phát triển ĐHQGHN trong 30 năm qua.